Mahsuldor qatlamlarni ochish va

Mustahkamlash kolonnasini perforatsiya qilish 
 
 
Qatlamni ekspluatatsiya qilish va sinash uchun mustahkamlash kolonnasi va 
sement halqasi o‗qli yoki o‗qsiz perforatsiya qilinadi. Perforatorlar girlyandlar bilan 
birlashtirilib karotaj kabelida quduqqa tushiriladi. Perforatorning kamerasiga porox 
va zapal zaryadi o‗rnatiladi. Kabel orqali tok uzatilganda porox alangalanadi va o‗q 
esa katta tezlikda perforatorning stvolidan uchib chiqadi. Perforatorni bir marta 
tushirish va ko‗tarish jarayonida 6 – 12 teshiklar 11 -11,5 mm.li diametrda otib 
teshiladi. 
O‗qsiz perforatsiya qilish keng qo‗llanilmoqda. Bunday holda kolonnadagi 
teshiklar o‗qlar yordamida hosil qilinmasdan, gazni fokuslash oqimi orqali ya‘ni, 
qumlyativ zaryadlarni portlatish natijasida hosil qilinadi. Kumulyativ samaraning 
mohiyati yuqori chuqurlikdan zaryad portlaganda portlash to‗lqinining tarqalish 
yo‗nalishiga nisbatan simmetrik holda portlash moddasining yo‗naltirilgan oqimi 
sodir bo‗ladi. 
Qumulyativ perforatorlar korpusli va korpussiz bo‗ladi. Korpussiz perforatorlar 
aniqmas va to‗liq parchalovchi bo‗ladi ya‘ni, u bir martalik ta‘sir qiladi. Korpusli 
kumulyativ perforatorlar har xil kattalikdagi diametrlarda ishlab chiqariladi, shu 
jumladan nasos-kompressor quvurlari orqali (NKQ) ham tushirishga mo‗ljallanadi. 
Kolonnada teshiklarni otishda quduqning ustiga maxsus zulfin o‗rnatiladi 
ya‘ni, qatlam otilgandan keyin quduqda oqim paydo bo‗lganda uni bekitish 
imkoniyatini beradi. Otish ishlari jarayonida qatlamga qarshi bosimni hosil qilish 
uchun quduq loyli eritma bilan to‗ldiriladi. 
Har bir alohida holat uchun geologik xizmat tomonidan qatlamning 
kollektorlik xossasi, quduqning konstruksiyasi, harorat va bosimga bog‗liq holda 
perforatsiya oralig‗idagi otish zichligi (1 metrga to‗g‗ri keladigan teshiklar soni) va 
perforatorning turi tanlanadi. Quduqni mahsuldor qatlam bilan aloqasini yaxshilashda 
qatlamni ochishning gidravlik – qum oqimli usuli qo‗laniladi. Quduqqa nasos-
kompressor quvurlari kolonnasida oqimli apparat tushiriladi hamda u korpus va 
sopladan tashkil topgan. Quvurga katta bosim bilan haydalgan qum bilan suyuqlik 

---

sumakdan katta tezlik bilan chiqadi hamda qum kolonnani, sement halqasi va tog‗ 
jinslarini parchalaydi.
Gidravlik – qum oqimli perforatsiya boshqa usullarga nisbatan qator 
afzalliklarga ega: kolonnadagi va sementdagi teshiklar yoriqlarga ega emas, 
teshiklarning diametri va chuqurligi boshqarishning imkoniyati mavjud, gorizontal va 
tik qirqishlarni hosil qilsa bo‗ladi. Bu usulning kamchiligi yer ustida katta jihozlarga 
bo‗lgan iste‘mol va narxining balandligi hisoblanadi.