«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»

Фойдаланилган адабиётлар 
 
1. 
М.Тожиев ва бошқалар. Педагогик технология – замонавий илмий-
назарий асоси. ОЎМКҲТРМ. –Тошкент.: Ишонч М.С., -2011. 
2. 
О.Отамирзаев, 
Д.Зокирова, 
С.Воҳобова. 
Педагогик 
технология 
тамойилларига асосланган замонавий дарс лойиҳаси. “Таълим технологиялари” 
журнали №4, -2015 йил, 61-64 бетлар. 
 
 

---

312 
 “ELEKTROLITLAR VA NOELEKTROLITLAR” MAVZUSINI 
O‘QITISHDA GRAFIK ORGANAYZERLARNI QO‘LLANILISHI 
Safayev Sh.O., Abduraxmonova T.R., Masharipova A.K. 
Urganch Davlat universiteti Kimyo kafedrasi o’qituvchisi 
Bugungi kunda umumiy o’rta ta’lim maktablarida zamonaviy pedagogik 
texnologiyalarni joriy etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Ta’limda yuqori 
samaradorlikka erishish uchun o’qitishning noan’anaviy metodlaridan , ya’ni 
zamonaviy pedagogik texnologiyalarning turli metodlaridan dars mavzusiga mos 
ravishda foydalanish maqsadga muvofiqdir. 
Maktabda kimyo kursini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarni juda 
muhim ahamiyat kasb etadi.
O‘quv jarayonlarida grafik organayzerlardan o‘quv mavzusi materiallarini 
ko‘rgazmali usulda taqdim etishda va o‘tilgan mavzuni mustahkamlashda 
foydalaniladi. Grafik organayzerlarni ta’lim jarayonini tashkil etish shakllarida 
samarali foydalanish mumkin. Grafik organayzerlarning asosiy ustunligi shundaki, 
o‘quvchilar mustaqil yondashgan holda o‘tilgan mavzu bo‘yicha olgan bilimlarini shu 
darsning o‘zida qayta takrorlashlariga va xotirasiga muhrlashlariga yordam beradi. 
“Elektrolitlar va noelektrolitlar” mavzusini mustahkamlashda elektrolitlar va 
noelektrolitlarning farqli va umumiy tomonlaini ko‘rsatish maqsadida Venn 
diagrammasidan foydalanish qulay. Bunda o‘quvchilarga Venn diagrammasi haqida 
qisqacha ma’lumot beriladi, songra doskaga bir birini kesib o‘tgan ikkita aylana 
chiziladi. 
Aylanalarning 
birinchisiga 
ELEKTROLITLAR 
va 
ikkinchisiga 
NOELEKTROLITLAR deb yoziladi . Har bir aylanaga ularning farqli tomonlari va 
aylanalar kesishgan joyga umumlashtiruvchi tomonlari yoziladi.
Elektrolitlarning eritmalari elektr tokini o‘tkazishi sababini o‘quvchlar 
xotirasida saqlab qolishlarini ta’minlash uchun “Nima uchun?” grafik organayzeridan 
foydalanish samara beradi. Bunda o‘quvchilar kichik guruhlarga ajratiladi va o‘rtaga 
muammo qo’yiladi va unga “nima uchun?” so’rog‘i beriladi va muammoning 
dastlabki sababi aniqlanmaguncha bu jarayon davom etadi. 
Grafik organayzerlardan eng ko’p qo’llaniladigan samarali metodlardan biri 
“Klаstеr” mеtоdi hisoblanadi. “Klаstеr” mеtоdi puxta oʻylangan strаtеgiya boʻlib, 
Elektrolit 
eritmalari elektr 
tokini o‘tkazadi 
Eritmada 
ionlar 
mavjud 
Qutbli 
erituvchuda 
ionlarga 
dissotsilanadi 
Ion 
tuzilishli 
moddalar 
Nima 
uchun? 
Nima 
uchun? 
Nima 
uchun? 

---

313 
undan oʻquvchilar bilan yakka tartibda yoki guruh asosida tashkil etiladigan 
mashgʻulotlar jarayonida foydalanish yaxshi samara beradi. Shuningdek, klaster juda 
moslashuvchan metoddir. Uni barcha fanlarni oʻrganishda individual yoki guruhli 
tarzda hamda boshqa metodlar bilan birgalikda qoʻllash juda yaxshi samara beradi. 
Elektrolitlar va noelektrolitlarga qanday moddalar kirishini o‘quvchilarga 
ko‘rgazmali ravishda ko‘rsatib berish uchun Klaster grafik organayzeridan 
foydalanish mumkin. Dastlab doskaga kalit “Elektrolitlar”, “Noelektrolitlar” so‘zlari 
yoziladi, shundan so‘ng bularning har biri kimyoviy birikmalarrning qaysi sinfiga 
kirishi shajara shaklida yoziladi va moddalarga o’quvchilar mustaqil fikrlagan holda 
misollar keltiradilar: 
Xulosa qilib aytganda, “Elektrolitlar va noelektrolitlar” mavzusini oʻqitishda 
grafik organayzerlarni qo’llashning afzalligi shundan iboratki, bu usul yordamida 
oʻquvchining ushbu mavzu doirasida koʻrish hamda fikrlash xotiralari shakllanadi va 
mustahkamlanadi. mustaqil fikrlash qobiliyati rivojlanadi.