Mahalliy hokimiyat huquqiga kirish

Mahalliy hokimiyat huquqining tushunchasi,
predmeti va usullari

"Mahalliy hokimiyat huquqi" atamasi uchta ma'noga ega.

Birinchidan, bu mahalliy boshqaruv sohasida vujudga keladigan ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi huquqiy normalar to'plamidir.

Ikkinchidan, mahalliy hokimiyat huquqi - bu mahalliy hokimiyat to'g'risida, mahalliy hokimiyat huquq tarmog'i to'g'risidagi bilimlar sohasi.

Uchinchidan, munitsipal huquq - bu huquq sohasi va ilmiy bilimlarning bir tarmog'i sifatida mahalliy hokimiyat to'g'risidagi asosiy ilmiy bilimlarning xulosasi bo'lgan akademik fan. Bu tushunchalarning barchasi bir-biri bilan chambarchas bog'liq, ammo ularning har biri o'ziga xos tarkibga, o'ziga xos mavzusiga ega.

Munitsipal huquq sub'ekti mahalliy boshqaruvni tashkil etish va amalga oshirish jarayonida vujudga keladigan jamoat munosabatlari. Mahalliy hokimiyat huquqining huquq sohasi sifatida vujudga kelishi zarurati mamlakatimizda mahalliy boshqaruvni demokratlashtirish bosqichma-bosqich amalga oshirilayotganligi bilan izohlanadi. Mahalliy boshqaruvdagi o'zgarishlar mahalliy hokimiyat qonunchiligini shakllantirish uchun ob'ektiv asos bo'ldi. Shu munosabat bilan mahalliy boshqaruv nimani anglatishini tushunish kerak.

Rossiyadagi mahalliy boshqaruv davlat organlari tomonidan amalga oshiriladigan ma'muriy-hududiy birlikda va boshqa xorijiy mamlakatlarda - bevosita aholi yoki u saylagan organlar tomonidan boshqariladigan faoliyat sifatida qaraladi.

Masalan, tadqiqotchi Race mahalliy boshqaruvni mahalliy darajada saylangan kengashlar deb tushunishni taklif qiladi, uning asosiy maqsadi zamonaviy sharoitlar imkon qadar iloji boricha mustaqillikka ega bo'lgan xizmatlarni ko'rsatish yoki boshqarishdir.

Yuqoridagi va boshqa tushuncha hamda tajribani umumlashtirib, aytishimiz mumkinki, ma'muriy-hududiy tuzilmadagi boshqaruv faoliyati aholi tomonidan bevosita va mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan boshqa davlat hokimiyati va boshqaruvi yoki davlat organlari tomonidan cheklangan aralashuv bilan amalga oshiriladi.

Bugungi kunda har bir davlatning ma'muriy-hududiy birliklarida boshqaruv o'ziga xos xususiyatlarga ega. Yaponiyada barcha ma'muriy-hududiy birliklarga rasmiy ravishda avtonomiya berilgan, aksariyat shtatlarda ular yo quyida joylashgan hududlarga yoki hududlarga berilgan.

Shunday qilib, oliy va markaziy davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining mahalliy boshqaruvga ta'siri darajasi jihatidan, ham unitar, ham federal shtatlar farq qiladi.

1) markazlashgan Indoneziya, Mo'g'uliston;

2) markazlashtirilmagan (mahalliy boshqaruv) Buyuk Britaniya, Yaponiya, Italiya, Ispaniya (mintaqaviy davlat);

3) nisbatan markazlashtirilmagan (Frantsiya, O'zbekiston).

Davlat hokimiyatini markazsizlashtirish va demokratlashtirish mahalliy hokimiyatning davlat hokimiyatidan ajratilishiga va ularning tarkibiga kiruvchi davlat hokimiyatining shakllanishiga yordam berdi. Xorijiy davlatlarda davlat hokimiyati nafaqat gorizontal ravishda hokimiyatning uchta tarmog'iga, balki vertikal ravishda davlat va mahalliy bo'linishlarga bo'linadi.