Mahalla va oila

Bola rivojlanishining davriyligi (D.B. Elkonin)
1-jadval

Davrlar		Bolalik davri
Chaqoloqlik vа go’daklik davri (0-1 yosh)	To'g'ridan-to'g'ri hissiy aloqa		Ilk bolalik davri
Ilk bolalik (maktabgacha tarbiya yoshidan oldingi davr) – 1-3 yoshgacha	Predmetli faoliyat
Maktabgacha yosh davri – 3- 7 yosh	Syojetli rolli uyinlar		Bolalik davri
Kichik maktab yoshi davri - 7 - 11 yosh	O'quv faoliyati
O‘rta maktab yoshi (o‘smirlik) davri – 11 -15 yosh	Tengdoshlari bilan muloqot		O‘smirlik davri
Yuqori sinf o‘quvchisi (ilk o‘spirinlik) davri – 15 -17 yosh	Ta'lim va kasbiy faoliyat		O’spirinlik davri

Bu davrda shaxsning asosiy stereotipli harakatlari shakllanadi. Uch
yoshga kelib, bolada o‘zi va borliq haqida tasavvur shakllanadi. 3-5 yoshda esa bolada “Men” olmoshi ishlatiladi.
Bu davr rivojlanishining ijtimoiy vaziyati quyidagilardan iborat: bola – predmet – katta odam. Bu davrda bola diqqat e’tibori predmetga qaratilgan bo‘ladi. Bundan tashqari bu davrda idrok, intellekt va nutq faoliyatlari rivojlanadi.
Ilk yosh davrida shaxsni rivojlantirish uchun zarur shartlar 1-rasm



Individual farqlar
Kattalar bilan o'zaro aloqada harakatlarni o'zlashtirish

2. 
   rasm
   

Uch yoshda hammaga ma’lum inqiroz davri hisoblanadi. Bola shaxsida quyidagilarni ko‘rishimiz mumkin:

2. 
   rasm
   

o'z xohish- irodasi - hamma narsani o'zi qilishni xohlaydi, hatto qanday qilishni bilmasada

negativizm- kattalarga qarshilik. agar ular undan biron bir narsa so'rasalar, u hamma narsani aksincha qiladi yoki umuman bo'ysunmaydi
qadrsizlanish belgilari-u uchun muhim bo'lgan hamma narsa hozir muhim emas.
Masalan, sevimli o'yinchoq hozir qiziq emas


inqiroz ko'rinishlari
qaysarlik - o'z maqsadiga erishish istagi, bola kattalarga bo'ysunishni to'xtatadi.

isyon, qarshilik, norozilik - bu ota- onalarning bosimiga va kichkintoy uchun hamma narsani hal qilish istagiga javobdir

despotizm - bola nima qilish kerakligini va qanday harakat qilishni ko'rsatishni boshlaydi

Bola hayotida maktabgacha ta’lim muassasi yangi ijtimoiy muhit paydo qiladi. Bu davrda bolaning intellektual va aqliy imkoniyatlari baholanadi. O‘z- o‘zini baholash rivojlanadi. Bolaga bu vaqtda to‘g‘ri ijobiy – munosabatda bo‘lish, mehr-muhabbat berish, bu inqirozdan oson o‘tishga yordam beradi. Bolaning maktabda muvaffaqiyatli o‘qishi ko‘p jihatdan ularning maktabga tayyorgarlik darajalariga bog‘liq. Bola avvalo maktabga jismoniy jihatdan tayyor bo‘lishi kerak. Olti yoshli bolalarning anatomik-fiziologik rivojlanishi o‘ziga xos tarzda kechadi. Bu yoshda bola organizmi jadal rivojlanadi.
Uning og‘irligi oyiga 150 dan 200 gr gacha, bo‘yi esa 0,5 sm gacha ko‘payadi. 6 yoshli bolalar turli tezliklarda, tez va yengil yugura oladilar. Ular sakrash, yugurish, suzish singari harakatlarni ham bemalol bajarishlari mumkin. Musiqa bo‘yicha mashg‘ulotlarda esa xilma-xil ritmik va plastik harakatlarni bajaradilar, turli mashqlarni aniq, tez, yengil va chaqqon bajara oladilar.