Maхa-Tsеndеr intеrfеrоmеtri yordamida havоning sindirish ko‘rsatkichini aniqlash. Laboratoriya ishi Mavzu: Maхa-Tsеndеr intеrfеrоmеtri yordamida havоning sindirish ko‘rsatkichini aniqlash. Ishdan maqsadi

O‘lchash namunasi
Jadval 1: va da o‘lchangan interferension maksimumlar soni Z va nisbiy bosim P_D.

Z	pd [mbar]	Z	pd [mbar]
1	40	19	930
2	100	18	880
3	150	17	830
4	190	16	780
5	240	15	730
6	290	14	680
7	340	13	630
8	390	12	580
9	440	11	530
10	480	10	480
11	530	9	430
12	580	8	390
13	630	7	330
14	680	6	290
15	730	5	230
16	780	4	190
17	820	3	140
18	870	2	80
19	920	1	20

Hisoblashlar va xulosalar
Gazlarda sindirish ko‘rsatgichi bosimga chiziqli bog‘liq
(1)
Shunday qilib, keyingi o‘lchash natijalari bo‘yicha hisoblash uchun quyidagini hosil qilib olamiz:
( 2)

Transportabel kameradagi optik yo‘l uzunligi d kameraning geometrik uzunligiga s va sindirish ko‘rsatgichi gazning bosimiga bog‘liqligidan n(p) kelib chiqadi. Kameradagi bosimni p dan qiymatgacha o‘zgartirish yo‘li bilan biz optik yo‘l uzunligini o‘zgartiramiz

(3)
Kameradan havoni so‘rib olish jarayonida biz yarim shaffof ekranda interferension chiziqlarning siljishini kuzatishimiz mumkin. Dastlab kameradagi bosim atrof muhitdagi bosimdan p₀ dan to p bosimga erishguncha biz Z(p) bog‘lanishni olishimiz mumkin. Maksimumlarning aniq bir holatga o‘zgarishi optik yo‘l uzunligi o‘zgarishiga mos keladi. Shunday qilib, p bosim bilan bosim oralig‘idagi optik yo‘l uzunligining o‘zgarishi:


(4)
(3) va (4) dan, biz quyidagini olamiz:

(2) ga asoslanib kelib chiqadi.
O‘lchangan miqdor kameradagi bosim p emas, balki atrof-muhit bosimi orasidagi farqdir p_D= p₀ - p. O‘lchash natijalaridan foydalanib, biz quyida og‘mani aniqlashimiz mumkin va u quyidagicha bo‘ladi (1.4-rasm).


1.4-rasm
va va s=50 mm bo‘lgani uchun, biz quyidagini olamiz . Bu qiymatni birga qo‘ysak, havoning sindirish ko‘rsatgichi n=1,00026 qiymati kelib chiqadi. Normal temperatura va normal bosimda (p=1013 mbar, temperatura ) va lazer to‘lqin uzunligi =632,8 nm da adabiyotlarda keltirilgan n=1,000269.


Foydalanilgan adabiyotlar
1. Ландсберг Г.С., “Оптика”, Т. 1981.
2. Калитеевский Н.И., “Волновая оптика”, М. 1978, М. 2006.
3. Karimov R., Otajonov Sh., Eshjanov В., I.Buribaev, Optikadan masalalar va laboratoriya ishlari to`plami, O`quv qo`llanma, Toshkent, 2016.
4. Сивухин Д.В., “Оптика”, “Физмат”, М. 1980.
5. Qo'yliyev B.T. «Optika» «Fan va texnologiya» T. 2014.
6. Mazzoldi P., Nigro M., Fisica Vol. 2, Electromagnetismo – Onde, EdiSES.
7. Mencuccini C., Silvestrini P., Fisica Vol. II, Electromagnetismo – Ottica, Liguori Editore.
8. Focardi S., Massa I., Uguzzoni A., Fisica Generale, Electromagnetismo – Casa Editrice Ambrrosiana.
9. Bertin, N.Semprini Secari, A.Vitale, A.Zaccoli, Lezioni di Electromagnetismo – Esculapio Editore (Progetto Leonardo), Bologna.