Magnit materiallar va ularning qo’llanilishi

1.5–rasm. Paramagnit moddalarda magnit momentining hosil bo‘lishi

Atomning magnit momenti undagi elektronlar soniga bog‗liq. Elektronlar soni juft bo‗lsa, ularning xususiy magnit momentlari ham, orbital harakat bilan bog‗liq magnit momentlar ham o‗zaro teskari yo‘nalgan bo‗lib, to‗liq magnit moment odatda nolga teng bo‗ladi. Atomdagi elektronlar soni toq bo‗lsa, atom albatta Bor magnetoniga karrali magnit momentga ega bo‗ladi. Demak tabiatdagi atomlarning deyarli yarmi magnit xossalarga ega bo‗lib, ulardan tuzilgan moddalar paramagnit (yoki undanda kuchli) xossalarga ega bo‘ladi.

Paramagnit xossalar nimadan iborat?
Tashqi magnit maydon bo‗lmaganda moddaning atom – molekulalarining magnit momentlari tartibsiz yo‗nalgan (1.5-rasm), moddaning magnitlanish vektori

J	  pmk  0 bo‗ladi.
	k
	Tashqi magnit maydonda magnit momentlarni tartiblashishi masalasida
ikkita mexanizmni hisobga olish kerak:
♦	Magnit maydon magnit momentli atomlarga				kuch momenti bilan
		N  pm		 B

ta‘sir etadi va ularni maydon bo‗ylab yo‘naltirishga harakat qiladi. Agar atomlar

to‗liq tartiblashsa, moddaning to‘yingan ( n - atomlar konsentratsiyasi)
magnitlashuviga erishilar edi. Lekin quyidagi sabablarga ko‗ra paramagnetiklarda to‗liq tartiblashuv amalga oshmaydi.

• 
  Inersiya tufayli magnit moment magnit maydon yo‗nalishida to‗xtab
  

qolmasdan, atom magnit momentini maydon yo‗nalishi atrofidagi tebranishlari ro‗y beradi.

17

• 
  Issiqlik harakati tufayli atom-molekulalarning ta‘sirlashuvlari, to‗qnashuv-lari magnit maydon tufayli vujudga keladigan tartiblashuvni cheklaydi.
  

Bunday to‗qnashuvlar tasodifiy hodisalar bo‗lgani uchun, magnit maydondagi moddani magnitlanishi statistik metodlar bilan hisoblanishi mumkin.

O‗quvchi ular bilan molekulyar fizika kursida tanishgan.
Statistik sistemalardagi turli makroskopik miqdorlar Boltsman taqsimot funktsiyasi yordamida hisoblanadi: