Magistrlik dissertatsiyasi

III BOB.XALQ TA’LIMI TIZIMIDA RAHBAR XODIMLARNI TANLASH JARAYONIDA TAKLIFLAR
3.1. Rahbar kadrlarni tanlashda kamchiliklar
Oʻz ishiga vijdonan yondashmaslik, vakolatlarini toʻliq ishga sola olmaslik, muhim qarorlarni qabul qilishda oʻziga ishonchning yetarli emasligi, davlat xizmatchisi masʼuliyatini his qilmaslik yoki uning mezonlaridan umuman bexabarlik. Ayrim yosh boshqaruvchilarga xos bu kamchiliklar “Oʻzbekistonda yosh rahbar kadrlarning boshqaruv salohiyatini yuksaltirish: muammo va kamchiliklar” mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi doirasida muhokama qilindi. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat boshqaruv akademiyasi, akademiya qoshidagi Yoshlar muammolarini oʻrganish va istiqbolli kadrlarni tayyorlash instituti hamda Oʻzbekiston yoshlar ittifoqi hamkorligida tashkil etilgan tadbirda sohada mavjud muammolar va ularning amaliy yechimlarini topishga eʼtibor qaratildi.
Mutaxassislar tomonidan qayd etilishicha, bugungi kunda mamlakatimizda oʻzining shaxsiy fikri, prinsiplari va sohaga yangicha yondashuvi boʻlgan yosh rahbar kadrlarni masʼuliyatli lavozimlarga tayinlashga alohida eʼtibor qaratilyapti. Xalqimizning katta qismi, yaʼni 17 million aholisini aynan yoshlar tashkil etishi ham, zamonaviy yetakchilardan har tomonlama bilimli va tashabbuskor, eng avvalo, oʻz ishiga nisbatan fidokorona yondashuvni talab etadi. Jamoani boshqarishda maʼmuriy, yaʼni, qattiqqoʻllik bilan boshqarish, xodimlarni qoʻrqitish orqali ishga solish hollari kuzatilyapti.
Aksariyat hollarda bu ularda boshqaruvchilik bilim va koʻnikmalarining yetarli emasligi bilan ham bogʻliq. Zamonaviy boshqaruvda bu kabi maʼmuriy usullar emas, liderlik, yetakchilik, jamoa bilan ishlash, xodimlarni maqsadli ishlashga oʻrgatish, oʻzining ilgʻor gʻoyalari ortidan ergashtira olish kabi ilgʻor usullar ustuvor. Bugungi kun yosh rahbarlar oldiga oʻz ishiga ana shunday innovatsion va gʻoyaviy ustunlik orqali yondashuvni talab qilmoqda. Xodimlardan eng samarali foydalanish korxona muvaffaqiyatining eng muhim omillaridan biridir. Shunday qilib, mehnat potentsialini to'liq ro'yobga chiqaradigan, xodimlarning qobiliyatlarini rivojlantiradigan va ularning ishidan qoniqish darajasini oshiradigan muhitni yarata oladigan xodimlarni boshqarishni joriy etish zarurati tug'iladi.
Biroq bugungi kunda kadrlar bilan ishlash darajasi iqtisodiyot boshqaruvini tubdan qayta qurish, faol ijtimoiy va kadrlar siyosatini joriy etish vazifalariga javob bermaydi. Kadrlar xizmati amaliyotiga ilmiy tadqiqot natijalaridan foydalangan holda kadrlarni baholash, joylashtirish va tayyorlashning ilmiy usullari yomon joriy etilgan.Ishga qabul qilishning samarali jarayoni har bir korxona uchun ayniqsa muhimdir, chunki uning unumdorligi, raqobatbardoshligi va, albatta, rentabelligi korxonaning kadrlar bilan oqilona ta'minlanishiga bog'liq.Shu bois mahalliy korxonalarda kadrlarni yollashning zamonaviy texnologiyalarini ishlab chiqish va ulardan foydalanish dolzarb hisoblanadi. Umuman korxonada kadrlar boshqaruvini o‘rganish va kadrlarni tanlash bilan ko‘plab mahalliy va xorijiy olimlar shug‘ullangan, shular jumlasidan: V.Nazarova, I.Yu. Jilyaeva, N.L. Gavkalova, A.P. Egorshin, A.P. Tretyak, L.V. Bondareva, I.P. Lopusinskiy, T.D. Xoxlova, K.M. Gornyak, AN. Yatsyuk, M. B. Mas-xma, G. Dessler, R. J. Erenberg va boshqalar.
Masalan, V.Nazarova, xodimlarni boshqarish - bu tashkilotni tegishli sifat va miqdordagi kadrlar bilan ta'minlash muammolarini hal qilishning doimiy jarayoni, deb hisoblaydi, bu ma'lum vazifalarni bajarishni talab qiladi: ishga qabul qilish, tanlash, martabani boshqarish, xodimlarni moslashtirish; xodimlarni baholash va boshqalar. Ko'rib chiqilayotgan mavzu bo'yicha asosiy ilmiy yutuqlarni tahlil qilish juda ko'p nazariy asoslar mavjudligini ko'rsatadi. Biroq, ushbu masalaning murakkabligi va ko'p qirraliligi tufayli mahalliy korxonalarda zamonaviy kadrlar tayyorlash texnologiyalarini ishlab chiqish va joriy etish chuqur izlanishlarni talab qiladi. Har qanday korxonada xodimlarni boshqarish samarali texnologiyalarni joriy etish hisobiga ishlaydi.
Ommaviy ishga qabul qilish, qoida tariqasida, ikki holatda amalga oshiriladi: ishlab chiqarishni kengaytirish yoki yaratish.
Ommaviy ishga qabul qilish, odatda, tarmoq orqali ishga olishning maxsus usullaridan foydalanishni talab qiladi. Kadrlar bo'limi menejerining samarali yollash texnologiyalarini bilishi sizga umumiy faoliyati korporativ madaniyat doirasida amalga oshiriladigan va kompaniya rahbariyati tomonidan qo'yilgan maqsadlarga erishish uchun samarali ishlashga qaratilgan kuchli birlashgan xodimlar jamoasini yaratishga imkon beradi. Xodimlarni jalb qilish va tanlash usullarini tanlash ko'plab omillarga bog'liq. Shuni ta'kidlash kerakki, bitta aniq usuldan foydalanish aniq natija bermaydi. Yomon va yaxshi usullar yo'q - ma'lum bir korxona, lavozim va vaziyat uchun mos va nomaqbul usullar mavjud. Shu sababli, xodimlarning yaxshiroq va moslashuvchan tizimini shakllantirish uchun har bir NDT xizmati korxona maqsadlariga javob beradigan vositalar va usullarni tanlashi mumkin. Odatda, ommaviy tanlash jarayoni bo'sh ish o'rinlari va mehnat bozoridagi vaziyatga bog'liq bo'lgan usullar majmuasini o'z ichiga oladi. Korxonaning ishlashi, uning rentabelligi va rivojlanishi ommaviy tanlash jarayoni qanchalik to'g'ri amalga oshirilganiga bog'liq.