Magistratura bólimi ximiya texnologiya fakulteti organikalíq hám organikalíq emes kafedrasi

Karbon kislota < karbon kislota angidridi < karbon kislota xlorangidridi
Anilidler kislotali hám siltili ortalıqta qizdirilǵanda gidrolizlenedi:

Azometinlar aliw. Arilaminler aromatikalıq aldegidler menen reakciyaǵa kiriskende azometinler (Shiff tiykarlari) payda boladi:

Azometinler suyiltirilǵan kislotalar tásirinde amin hám aldegidlerge tarqaladi:

Aromatikalıq aminler saqiynasinda baratuǵin elektrofil almasiniw reakciyalari
NH₂, -NHR hám -NR₂ gruppalari aromatikalıq saqiyna aktivligin keskin asirip, elektrofil orinbasarladi orto- hám para- jaǵdaylarǵa baǵdarlaydi.
Galogenlew. Aromatikalıq aminlerdi galogenlew ju’dá tez baradi. Anilinge hátte bromli yáki xlorli suw tásir ettirilgende de galogen atomlari saqiynaniń barlıq orto- hám para- jaǵdaylarin iyeleydi:

Monogalogen almasinǵan arilaminlerdi aliw ushin aldin amino gruppani acetillew menen qorǵaladi. Soń amid gruppani gidrolizlep, kerekli amin alinadi:

Nitrollaw. Saqiynasi oksidleniwge ju’dá sezgir aromatikalıq aminlerdi nitrat kislota menen tuwridan-tuwri nitrolab bolmaydi. Anilin nitrat kislota menen reakciyaǵa kiriskende smola siyaqli oksidleniw ónimleri hám azot oksidleri payda boladi.

Sulfolaw. Anilindi mol alinǵan suyiltirilǵan sulfat kislota menen sulfolaǵanda o- hám p- anilinsulfokislotlardiń aralaspasi payda boladi.

Áhmiyetli wákilleri. Anilin (arabsha an-nil-indigo) -184,4°C da qaynaytuǵin ózine tán iyiske iye, reńsiz suyiqlıq bolip, suwda az eriydi. Anilindi birinshi márte 1826 – jilda O.Unferdorben indigoni hák penen aydap aldi. 1842 – jilda N.N.Zinin nitrobenzoldi (NH₄)₂S tásirinde aydap anilin aldi. Házirgi waqitta du’nyada bir million tonnadan artiq anilin islep shiǵariladi.

1. 
   Nitrobenzoldi 250-350°C da NiS/Al₂O₃ yáki Cu/SiO₂ qatinasinda vodorod penen katalitikalıq qaytariw:
   

2. 
   300-600°C hám 1 MPa dan joqari basimda fenoldi katalizator (Al₂O₃ yáki alyumosilikat) qatinasinda ammonolizlew:
   

Anilin boyawlar, vulkanlaw tezlettirgishleri, poliuretanlar, dári-darmaqlar, antioksidantlar hám basqalardi islep shiǵariwda qollaniladi.