Magistratura bólimi ximiya texnologiya fakulteti organikalíq hám organikalíq emes kafedrasi

Jumistiń barisi. Qatti zatlardiń balqiw temperaturasi oniń xarakterli konstantalarinan biri bolip esaplanadi. Ádette taza zat temperaturaniń qisqa intervalinda (0,1-1ºC) balqiydi. Zattiń quramindaǵi qosimsha zatlar oniń balqiw temperaturasin biraz tómenletedi.
Zatlardiń balqiw temperaturasi arnawli áspab járdeminde, jińishke shiyshe kapillyarlarda aniqlanadi. Bunday kapillyar nadiń diametric 0,8-1,5 mm, uzinliǵI 40-50 mm bir ushi kepserlengen bolip, kapillyar naydiń ashiq tárepi arqali az-azdan jaqsi qurǵatilǵan hám farfor keseshede untaq halǵa kelgnshe maydalanǵan tekserilip atirǵan zattan salinadi. Zatti kapillyar nay tu’bine tiǵiz qilip jaylastiriw ushin zat salinǵan kapillyardiń kepserlengen tárepin vertical halatta uslap uzinliǵi 30-40 sm keletuǵin shiyshe nay ishine taslaw menen sekirtiledi hám usi usilda zat 2-3 mm qalińliqta tiǵizlandiriladi. Soń kapillyar nay rezina halqa járdeminde termometrge ornatiladi, bunda kapillyardaǵi zat termometrdiń sinapli bólegi menen teń qatarda turatuǵin boliwi kerek. Soń bul kapillyar nayli termometr uliwma kólemi ¾ bólegine shekem koncentrlengen sulfat kislota quyilǵan arnawli kolbaǵa, misali Tele áspabina jaylastiriladi. Soń kolbani asbestlengen tor u’stinde iqtiyatliq penen qizidiriladi. Bunda ádette qorǵawshi kóz áynegin kiyip aliwińiz kerek! Bunda zattiń qatti haldan suyiq halǵa ótiw temperaturalari araliǵi aniqlanadi. Aniqlanǵan shama zattiń balqiw temperaturasi delinedi.
Egerde tekserilip atirǵan zat taza bolsa, ol kishi temperaturalar araliǵinda (0,5-1,5°C) balqiydi. Eger zat taza bolmasa, oniń balqiw temperaturasi taza zatlarǵa salistirǵanda páseyip ketedi.
Tájiriybede bir neshe zatlardiń (benzoy kislota, naftalin, acetanilide, mochevina kristallari) balqiw temperaturalarin aniqlaydi. Tájiriybe nátiyjelerin usi zatlar ushin ádebiyatlarda keltirilgen balqiw temperaturalari menen salistirip, taza hám taza emesligi haqqinda juwmaq shiǵariń.

Balqiw temperaturasin aniqlaytuǵin áspablar