Маьруза 3: Норуда қурилиш материалларининг хусусиятлари. Норуда қурилиш материалларининг сифати ва саноатига қўйиладиган асосий талаблар

Грунтнинг пластикликлиги­ - унинг пластиклик сони билан белгиланиб, у намликнинг бирлик улушини (оқувчанлик ва ёйилиш чегарасида) фарқ орқали ифодаланади.

• Грунтнинг пластикликлиги­ - унинг пластиклик сони билан белгиланиб, у намликнинг бирлик улушини (оқувчанлик ва ёйилиш чегарасида) фарқ орқали ифодаланади.
• Грунтнинг табиий қиялик бурчаги - қазилаётган чуқур баландлиги Н нинг қияликнинг горизонтал проекцияси в га нисбати билан ўлчанади:
• бу ерда; m - қиялик коэффициенти;
• Грунтнинг бўшаш коэффициенти -(бирламчи бўшаш Кб ва қолдиқ бўшаш Кқб). Табиий зич ҳолда турган 1 м3 грунт қазиб олганда унинг хажми грунт турига қараб 1,1…1,4 м3 гача ортади. Буни бирламчи бўшаш коэффициенти дейилади. Кавланган тупроқ қайта тўкилиб, зичлангандан сўнг ҳам олдинги 1 м3 ҳолига қайтмайди, балки 1,03…1,1 м3 атрофида қолади, бу эса қолдиқ бўшаш дейилади. Бу коэффицентларни ер ишларини бажараётганизда ҳисобга олишимиз зарур.
• Қурилишда грунтлар ўзининг ишлашга кетган меҳнатнинг кўп ёки озлигига қараб 4 синфга; I, II, III, IV бўлинади. I грунт энг юмшоқ ва кам меҳнат талаб қилади, IV синфи эса энг қаттиқ ва кўп меҳнат талаб қилади.
•  
• Грунтларни ишлаш ва майдонларни текислаш учун машиналар мажмуини танлаш
•  
• Грунтларни ишлаш, тозалаш ва текислаш ишларини механизациялаш ўзининг хусусиятлари бўйича қуйидаги синфларга бўлинади:
• - машина ва жиҳознинг технологик мақсади бўйича;
• - ер иншоотларини барпо қилишда машинанинг умумий технологик жараёнидаги ўрни бўйича;
• - машиналарни ишчи органлари ва уларни грунт билан ўзаро боғланиши бўйича;
• - ишчи органларни ҳаракатидаги боғланиш бўйича;
• - вақт майдонида ишчи жараённи бориши бўйича;
• - ишчи жараённи назорат қилиш ва бошқариш бўйича

• Расм-1. Грунтларни ишлашга ва майдонларни текислашда ишлатиладиган машиналар:
• а- булдозер; б- автогрейдер; в- автогрейдер - элеватор; 2- плунжерли канал қазигич; д- скрепер; е- бир чўмичли юклагич; ж- текисловчи чўмич телескопик тутгичга ўрнаган эксковатор; з-сургичли текисловчи эксковатор; и- чўмичи тескари жойлашган эксковатор; л- чўмичи ҳаракат чизиғини ўзгартувчи тескари чўмичли эксковатор; м- чўмичига сургич ўрнатилган драглайн; н- текисловчи чўмичли эксковатор - драглайн; о- текисловчи, юкловчи чўмичли эксковатор; п- роторли эксковатор; р- занжирли эксковатор; с - занжирли дреноётқизгич эксковатор; т- икки роторли канал қазувчи эксковатор.