Маданиятшунослик фани предмети, методологик асослари ва баркамол авлодни шакллантиришдаги ахамияти



Download 1,51 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/66
Sana07.01.2022
Hajmi1,51 Mb.
#326134
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   66
Bog'liq
madaniyatshunoslik fanidan maruzalar matni

sentimentalizm
  vujudga  keldi.  Sentimentalizm  okimi  insonning  ichki  xis-
tuykulari dunyosiga qaratilgan edi.
 


 
98 
XIX  asr  birinchi  yarmida  xaykaltaroshlikda  klassitsizm  uslubi  rivojlandi.  Bu 
davrning  mashxur  xaykaltaroshlaridan–italiyalik  Antonio  Kanovaning  (1757-
1822) "Papa Kliment XIII ning kabr toshi", "Amur va Psixeya"va va daniyalik 
Bertel  Torvaldsenning  (1770-1844)  "YAson"  va  shu  kabi  asarlari  mazkur 
uslubning  go‘zal  namunalari  bo‘la  oladi.Bu  xaykallarda  antik  davr 
unsurlaridan ijodiy foydalanilgan xolda inson tasvirini ideallashtirishga xarakat 
kilinganligi yakkol ko‘zga tashlanadi.
 
4.  Adabiyot  va  tasviriy  san’atda  romantizm,  realizm,  impressionizm  va 
postimperessionizm.
 
Ma’lumki,  badiiy  adabiyot  odamlarning  xarashlariga  va  yurish-turishlariga, 
binobarin  jamiyatning  butun  xayotiga  xam  juda  katta  ta’sir  ko‘rsatadi. 
Binobarin  bu  davrda  yaratilgan  badiiy  obrazlar,  xatto  fantastik,  xayoliy 
obrazlarda  xam  vokelikning biror  xususiyatini  bevosita  va  bilvosita  aks  etishi 
tabiiy xol edi.
 
Feodalizm  va  absolyut  monarxiya  sharoitida  badiiy  adabiyotda  dvoryanlar  va 
saroy zodagonlari didi va karashlari xukm surar edi.
 
SHu  bois  ko‘pgina  ilgor  yozuvchilar  o‘z  asarlarida  absolyut  monarxiya 
zo‘ravonligini  dadillik  bilan  fosh  kildilar,  jamiyatni  krepostnoylik  va  rasmiy 
din  zanjiridan  kutkarish  yo‘lida  kurashdilar.  Ular  burjua  ma’rifatparvarlari 
izidan borib xalkni xususiy mulkka va odamlar xak-xukuklari tengligiga, savdo 
va sanoat erkinligiga asoslanuvchi jamiyatni yaratishga da’vat etdilar. Ulardan 
biri, XVII asrning oxiri va XVIII asr birinchi yarmida yashagan mashxur ingliz 
yozuvchisi  Daniel  Defo  bo‘lib,  u  ilgor  kishilarning  ta’kib  kilinishini  koralar, 
ingliz  aristokratlarining  takabburligi  ustidan  kular  edi.  SHu  bois  u  ma’murlar 
ta’kibiga  uchradi.  Ular  Defoni  uch  marta  sharmandalarcha  ustunga  boglab 
ko‘yishdi. Lekin bundan uning shuxrati ortdi, xolos.
 
Defoni  butun  dunyoga  tanitgan  asarlardan  biri  bu  -  "Robinzon  Kruzo" 
romanidir.
 
Asarning asosiy mazmuni kuyidagicha: romanda bir matros kema xalokatidan 
keyin  Janubiy  Amerika  soxilidagi  odam  oyogi  etmagan  orolda  bir  necha  yil 
yashaydi.  Romanning  eng  muxim  jixati  shundaki,  unda  yangi  erlarni  kidirish 
va  kashf  etish,  inson  mexnati,  tabiatni  o‘zlashtirishdagi  uning  jasorati  va 
kat’iyati,  xavf-xatarlarga  karshi  dovyuraklik  bilan  kurashishi  goyalari 
sharaflanadi.  Robinzon  sarguzashtlari  tajriba  va  bilimning,  tadbirkorlikning 
axamiyatini to‘la kuch bilan namoyon etadi.
 
O‘sha  davr  muammolari  bilan  xamnafas  bo‘lib  yashagan  va  o‘zining  bebaxo 
asarlari  orkali  jaxon  adabiyoti  rivojiga  katta  xissa  ko‘shgan,  XVIII  asrning 
birinchi yarmida yashagan yana bir buyuk ingliz adibi Jonatan Sviftdir. Uning 
asarlarida  Irlandiyaning  ezilishini  koralanadi  va  xalkni  ozodlik  kurashi  olib 
borishga da’vat etiladi. Adib Angliyada katoliklarning jabrlanish xollariga xam 
keskin xarshi chikadi.
 
YOzuvchining  1726  yilda  yozilgan  "Gulliverning  sayoxatlari"  romani  unga 
katta  shuxrat  keltirdi.  Bu  asarda  u  o‘z  kaxramonining  liliputlar  xuzuriga, 
devsifatlar  davlatiga,  uchar  orolga  va  xaroyib  xayvonlar  mamlakatiga 


 
99 
afsonaviy sayoxatlarini tasvirlash yo‘li bilan o‘z zamonidagi jamiyat illatlarini 
fosh  kiladi.  Jamiyatda  xukm  surgan  kibru  zo‘ravonlik  ochko‘zlik  va 
shubxalanish,  adolatsizlik  va  mojarolar  tasviri  orkali  ingliz  podshoxligi 
saroyining  jirkanch  xususiyatlari  aks  ettiriladi.  Romanda  sulolaviy  urushlar 
kulgi  ostiga  olinadi.  Laputa  uchuvchi  orolidagi  fanlar  akademiyasi  xakidagi 
xikoyada  xayotdan  ajralib  kolgan  fanlar  ustidan  kulinadi.  Romanning  oxirgi 
kismidagi  ochko‘z  va  jirkanch,  ammo  odamlarga  o‘xshaydigan  afsonaviy 
maxluklar xayotda uchraydigan odamlarning aynan nusxalarini eslatadi.
 
Svift romanda yolgonchilik, ikkiyuzlamachilik, zulm va politsiya ta’kiblarining 
murosasiz  dushmani  sifatida  maydonga  chikadi.  Birok  u  o‘z  davrining  tor, 
bigik  chegaralaridan  to‘la  chika  olmay,  asarlarida  jamiyatni  rivojlantirishning 
ijobiy  dasturini  to‘la  ko‘rsatib  bera  olmadi.  Umuman  Svift  asarlari  chukur 
mazmuni va jiddiy muammolari bilan ajralib turadi.
 
XIX asr boshlarida Evropada 

Download 1,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   66




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish