Leonardo da Vinchi.
Florensiyalik Leonardo da Vinchi (1452-1519)
Italiyadagi Uygonish davri madaniyatining eng buyuk arbobi edi. U
yoshligidan yaxshi bilim oldi. U buyuk olim, iste’dodli me’mor, muxandis va
etuk rassom bo‘lib etishdi.
San’atkorning eng unumli ijon yillari (1482-1490) Milanda kechdi. Uning
loyixasi asosida Milan shaxrini ichimlik suvi bilan ta’minlaydigan katta kanal
kurildi.
Leonardo da Vinchi 1499 yilda Milandan Venetsiyaga va 1503 yilda esa
Florensiyaga keladi. Bu erda u kanallar, uchar apparatlar loyixalarini chizadi.
Olim, shuningdek, anotomiya, geologiya, gidroflika va mexanika soxalarida
ilmiy tadkikotlar olib boradi.
"Monna Liza"
("Djakonda") surati Leonardo da
Vinchini butun dunyoga tanitdi. "Monna Liza" - yosh ayol portreti, xozirgi
kunga kadar san’atning shu soxasidagi eng mashxur asaridir. Rassom bu
suratda yosh ayolning tashki kiyofasinigina emas, balki uning ichki dunyosi,
kechinmalari va kayfiyatini xam ajoyib, sirli tarzda aks ettirgan.
Asarda ma’naviy va jismoniy go‘zallik, individuallik va umuminsoniylik
mutanosiblik, o‘zaro muvofiklashuvlik katta maxorat bilan tasvirlangan. Bu
noyob asar bundan 500 yil mukaddam yaratilganiga karamasdan, xanuzga
kadar xam tasvirdagi timsol yuzasidan baxslar davom etib keladi. Ayrim
mutaxassislar rassom asarda o‘zini tasvirlaganini kayd etadilar. Tasviriy
san’atda ma’lum soniyadagi, anik bir xolat tasvirlanadi. Ammo Leonardo da
Vinchi asarining o‘ziga xosligi, xayratlanarli jixati shundaki, unda beixtiyor
tomoshabinda ayol yuzidagi tabassum, uning nigoxi xar dakikada o‘zgarib
turibdi, degan fikr paydo bo‘ladi.
Leonardo da Vinchi ijodi shunisi bilan kimmatliki, u ijodda o‘zini sinovchi,
tajribachi sifatida namoyon kiladi. Ijod san’atkor uchun cheksiz izlanishlar
yangidan-yangi muammolar echimini kidirishdan iborat edi. Tasvirdagi
soyalar, ranglar xamoxangligi, xatto buyoklar tarkibi xam betinim kuzatishlar,
tajribalar, sinovlar natijasida yuzaga kelardi. Odamlar xolatlarining, yuz
ko‘rinishlarining turli shakldagi chizmalari fikrimiz tasdigidir. Musavvir xar
bir asarida kandaydir muammoning echimini kidirar edi. Aynan shu xususiyat
Leonardo da Vinchining olim va mutafakkirligi isboti bo‘la oladi. Alloma
o‘ziga xos tafakkur tizimini ishlab chikdiki, natijada uning kator ilgor goyalari
(samolyot, vertolyot va tank) keyingi davrlarda, xususan XIX-XX asrlarda
ro‘yobga chikdi.
Uygonish davrining buyuk arboblaridan yana biri, bu xaykaltarosh, rassom,
me’mor, Garbiy muxandis va shoir
Do'stlaringiz bilan baham: |