Маданиятнинг барча ўзига хосликлари киради

Сибир халқлари ва уларнинг маданияти. Руслар Шарққа Тинч океани томон ҳаракат бошлар экан, Урал ортида дастлаб манслар, хантлар ва ненецлар (руслар уларни вогуллар, остяклар ёки самоедлар деб аташган)ни учратганлар. Бу халқлар XVI аср охирида Ермак юришидан сўнг Россия давлати таркибига қўшиб олинган.
Югра номини руслар хантлар ва мансиларнинг қўшнилари комилардан ўзлаштириб, улар тиллари жиҳатидан хант ва манслар қардошлари дунай венгрлари (угорлар)га яқин эдилар.
ненецлар, хантлар, мансилар ва венгрлар тиллари бир тил оилси Уралга кириб, у эса фин (коми), самодий (ненецлар) ва угор (қолганлари) тил гуруҳларига бўлинади. Олимларнинг фаразича, урал тилли халқлар жез ва темир даврида Осиё ва Европа чегараларида шаклланган. Ўзлаштириш хўжалигидан (ов ва теримчилик) ишлаб чиқариш фаолияти чорвачиликка ўтган. Кейинги миграция жараёнлари бу халқларни узоқ ўлкаларга қадар тарқалишларига олиб келади.
Бугунги кунда Россия федерациясида хантлар-22,3 минг, мансилар 8,3 минг кишидан иборат. Хантлар ва мансилар 8,3 минг кишидан иборат. Хантлар ва мансилар қишлоқлари Обь ва Иртиш дарёлари ирмоқларида жойлашиб, унчалик йирик бўлмаган. Энг каттасида ўнта атрофида уй бўлса, баъзидан ундан ҳам кам эди. Дарёнинг қуйи соҳилида яшовчи аҳолининг асосий машғулоти балиқчилик, юқори оқимидагилар эса овчилик билан шуғулланган. Балиқ уруғ ташайдиган даврда хант ва мансилар ўзларининг ўйма қайиқларида Обь дарёсига тушиб, ёзда қиш мавсумига балиқ тайёрлаганлар. Бу жойларда вақтинчалик чайлалар қурилган. Балиқни дудлаш, қуритиш орқали тайёрлашса, ичидагилардан балиқ мойи олишган. Балиқ мойига турли ёввойи мевалар, маймунжон, малиналарни аралаштириб таом тайёрлашда ишлатганлар. Балиқ суякларини қуритиб, майда балиқ билан қўшиб, улардан махсус ун тайёрлаганлар. Қишда унга қайнатилган ун қўшиб, шўрва сифатида истеъмол қилганлар.
Хант ва мансилар балиқ овлашнинг турли усулларини ихтиро қилганлар. Тўрларни қичитқи ўсимлиги толаларидан тўқиб, қўнғир рангга бўяганликлари сабабли улар сувда кўзга ташланмаган. Ёғоч дастгоҳларда ўсимлик толаларидан мато тайёрлаганлар.
Хант ва мансилар овда ҳам турли усулларни қўллаганлар. Руслар келгунига қадар асосий қурол ўқ-ёй бўлган. Камондан отишни болаликдан машқ қилишган. Қопқон қўйишдан ҳам кенг фойдаланилган.
Ов аҳолини фақат озиқ билан эмас, хўжалик учун ашё билан ҳам таъминланган. Қайин пўстлоғини қайнатиб, (эгилувчан ва мустаҳкам бўлиши учун) ундан турли идишлар тайёрлашган. Ёғочдан тайгадаги ҳаётни таъминлайдиган чанғи, итлар учун нарталар, ўйма қайиқлар ясалган.
Қишда асосий транспорт воситаси итлар қўшилган чана бўлган. Бу ҳудуддаги ит қўшилган чаналар тарихи қадимги бўлиб, олимларнинг фикрича неолитдан бошланган. Бу транспорт балиқчилик хўжалигининг шаклланиши, қишга итларга балиқ заҳиралари тайёрлаш имкониятининг пайдо бўлиши билан боғлиқдир. Фақат XVII-XVIII асрларда буғули чаналар итларни четга суриб қўяди.
Ҳудуддаги ҳар бир қабилавий гуруҳнинг ўз муқаддас жойи бўлган. Хант ва мансилар ўзларининг олий илоҳи деб барча нарсаларнинг яратувчиси Нуми-торумани ҳисоблашган. Унинг хотини Колташ-Эква ер илоҳаси, барча инсонлар ҳомийси бўлган. Нуми-Торуманинг 7 ўғли бўлиб, улардан одамларга ёрдам берган Мир Суснехум айниқса қадрланган.
Аҳолининг тасаввурича, атрофда кўплаб эзгулик ва ёвузлик руҳлари: ўрмонда улкан-менквалар, фаришта-миснелар, сувда-сув девлари мавжуд бўлган. Руҳлар ва инсонлар орасидаги воситачи-Шаманлар ҳисобланган. Инсон ўзи енга олмайдиган қийинчиликларга дуч келганида айнан шаманга мурожаат қилишган.