Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

N.Qo‘ziboyev. “Furqat”. 1978 yil.
 
Shuni qo‘shimcha sifatida ta’kidlash joizki, tasviriy 
san’at ustasi Ne’mat Mirzaboyevich Qo‘ziboyev o‘zbek 
xalqi tarixi va adabiyotini yaxshi bilgan edi. Xususan, 
o‘zining qadrdon Qo‘qon shoirlarining asarlarini 
alohida 
qiziqish bilan o‘rgangan edi. 1970 yillarda 
yaratilgan portretlardan birida demokrat, ma’ri
fatparvar 
shoir 
Furqat 
aks 
ettirildi. 
“Furqat (Zokirjon 
Xolmuhammedov 1858-
1909) O‘zbekistondagi XIX 
asr oxiri ilg‘or jamoatchilik tafakkurining yirik 
vakillaridan biri. Demokrat 
–
ma’rifatparvar Furqat 
o‘zbek adabiyotidagi realizmning asoschilaridan biri hi
-
soblanadi. U badiiy asarlarda hayotni haqqoniy aks 
ettirish shoirning vijdon amri hisobladi. U taraqqiyot 
manbasi, qadrdon yurtning gullab-yashnashi va xalq 
farovonligini yaxshilanishini dinda, eski urf odatda 
emas, balki ilmda ko‘rdi”
83
. Shoir shaxsining o‘ziga 
xosligi, oddiy xalq hayoti va ilmga bag‘ish
langan ajo-
yib she’rlari rassom e’tiborini tordi.


 
Ilm ol, maqsadingga erishursan, 
Ilm ol, orzuingga yetursan. 
Do‘stim, har bir ilmdan xabar top
 
Ulardan har biri senga kerak bot. 
Afsuski, xonlarimiz, beklarimiz, 
Yasharlar ziyofatda, orzusiz. 
Ularning yonida olim bo‘lmagan,
 
Ular saroylarda savodsiz bo‘lgan
 
Oli
mlarga ko‘rsatilmagan izzat,
 
Berilmadi ularga hech mukofot. 
Agar ularga ko‘rsatilsa edi hurmat,
 
Ulardan foyda bo‘lar edi bot
-bot! 
Quyidagi so‘zlar bo‘lar bunga misol:
 
Ilm-
bog‘bon, Vatan esa –
 
bog‘
. 
82
Ал
-
Хорезми.
[
Электронный ресурс]. Режим доступа: 
https://ru.wikipedia.org/wiki
/Ал
-
Хорезми
 
83
Фуркат.
[
Электронный ресурс]. Режим доступа: 
http://texts.news/knigi-antologiya/furkat-22135.html 

---

83 
Furqat O‘rta Osiyo bo‘ylab ko‘p safar qildi. Ma’lumki 
qadimda xalq asosan piyoda 
va otda yurar edi. Rassom uni toshda o‘tirgan holatda tasvirladi, bu tosh mov
iy 
ko‘lning yonida edi, uning tiniq suvi yuzasida tuman bilan qoplangan ba
land safsar-
qizg‘ish tog‘lar aks etgan. Shoirning oyog‘i ostida tog‘ o‘tlari
va gul
lari o‘sib yotibdi. 
Ko‘l ustida kamalak tasvirlangan, asarning rangi nihoyatda yoqimli. Ustiga alak 
chopon tashlab qo‘yilgan qora syurtuk tufayli shoir obrazi butun qomati bilan 
ko‘rinadi, unda Furqatning yuzi va qo‘llari aniq namoyon bo‘ladi. Shoi
r yuzida 
o‘ychanlik zuhr, uzoq
-
uzoqlarga g‘amgin boqadi. 
Vatandan ayriliq shoir qalbi holati 
orqali ifoda etilgan. Tasviriy san’at ustasi Ne’mat Qo‘ziboyev nafaqat ajoyib 
rangtasvirchi, balki yaxshigina psixolog ham bo‘lgan. Uning portretlaridagi obrazlar 
rassom shaxslar xarakterini juda yaxshi bilganligidan darak beradi.