Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

A.Mamatova. “Abu Ali ibn Sino”. 
 
1993 yil. 
Asarda olim, 
yo‘lbop libos
da 
tasvirlangan. Uning nigohlari barcha 
mayda-chuyda 
ikir-chikirlardan 
kechib ketgan odamning qarashlariga 
o‘xshaydi, u faqat o‘z qalbiga quloq 
solayotgandek. Darhaqiqat, agar u 
mayda-chuyda 
ikir-chikirlardan 
kechib o‘z tafakkurini ulkan di
qqatni 
talab qiluvchi ishlarga qaratmaganda 
edi bunday buyuk asarlar yarata 
olmagan bo‘lar edi. Olimning “Al 
Qonun fit-
tib” asari tahminan 1020 
yili yozilgan. “Lotin ti
liga tarjima 
qilingan 
bu 
kitob 
Yevropada 
nihoyatda mashhur bo‘lib ketdi, XII 
asrdan 
boshlab o‘n uch martadan or
tiq 
nashr qilingan qo‘llanma bo‘lib qoldi. 
V asr davomida Yevropa universitetlarida 
meditsina shu kitob bo‘yicha o‘qitildi. Bosma dastgoh kashf qilingani
dan keyin kitob 
birinchilar qatorida bosib chiqarildi va nashr miqdori
ga ko‘ra Injil bilan bellasha 
oldi”
80
. Osiyo va Yevropa
ning ko‘pgina savodli mediklari besh yuz yil davomida mana 
shu kitobga tayandi
lar. Sharqda, O‘rta Osiyoda meditsina so‘zi “Madad Sino” so‘zi
dan 
kelib chiqqanli
gi ta’kidlangan. Ayni paytda Yevropada meditsina “Ars medicina” –
“Davolash san’ati”dan kelib chiqqanligi ta’kidlanadi. “Men portretni yaratayotib aynan 
shu
ni o‘ylagan edim”, –
degan edi rassom shogirdlari bilan suhbatlardan birida. 
Mualliflarining e’tiqo
di
ga ko‘ra jid
diy asarlar yaratish uchun chuqur, jiddiy sabablar 
bo‘lishi kerak. Ne
gaki inson faqat qorin uchun yasha
maydi”. 
1980 yili moybo‘yoqda 200x120 xajmdagi matoda rassom Ne’mat Qo‘ziboyev to
-
mo
nidan Abu Ali ibn Sino portreti ishlangan edi. Asar O‘zbekiston fanlar 
akademiyasi 
Alisher Navoiy nomidagi davlat adabiyot muzeyining mulki hisoblanadi. Rassom 
Ne’mat Qo‘ziboyev Leningrad shahridagi I.Ye.Repin nomidagi rang
tasvir, 
haykaltaroshlik va arxitektura institutida ba
diiy ta’lim oldi. U 1947 yildan 195
3 
yilgacha tahsil oldi. Rassom butun dunyoga mashhur bo‘lgan bu o‘quv yurtining o‘sha 
davrlardagi rektori Leningradlik taniqli rassom Viktor Mixaylovich Oreshnikov 
ustaxonasida o‘qidi. 
79
А.Маматованинг “Вақт ва инсон” альбомига сўз
боши. Т.: Ўз
.
БА., 2007, б.
4. 
80
Абу
Али
ибн
-
Сина.
Звезда
Востока.

---

79 
Ne’mat Qo‘ziboyevning “Abu Ali ibn Sino” asarining rang olami nozik k
umush-
simon bo‘yoqlarda chizilgan, ular juda chiroyli jaranglaydi. Bu asar tasviriy san’atni 
tushunmaydigan odamni ham maftun etib qo‘yadi.
Asarda olim Shayx ur Rais 
(Donolar, ulug‘lar boshlig‘i, buyuk mutafakkir) un
vo
niga ega bo‘lgan akobir obrazida 
t
asvirlangan. Uni O‘rta Osiyo va Eroning ko‘pgina hukumdorlari saroylarida ko‘rib 
qolishganda shunday nomlar edilar. U o‘zi uchun ajratilgan saroy xonalaridan birida 
tinch osoyishtalikda doridarmonlarni tadqiq qilar edi, tunda esa kasalliklarni davolash 
bo‘yicha o‘zining ko‘p
lab kuzatishlari va amaliy bilimlarini umumlashtirib va aniq-
lash
tirib “Tib qonunlari” kitobini yozar edi.