Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

A.Abdullayev. “Shukurullo”. 1974 yil.
 
Portretda shoir surgunda o‘tgan 
hayotini eslab chuqur o‘yga tolib 
o‘tirgan holda tasvirlangan. Portret 
monoxrom 
ranglarda 
chizilgan. 
Shoirning qomati kumushsimon fonda 
to‘q 
rangda 
nomayon 
bo‘la
di. 
Kunduzgi yorug‘lik yuzining yon 
tomonini yoritgan, o‘ngga burilgan 
boshidagi qora sochlar patila-patila 
bo‘lib osilib turibdi, bir tutam sochi esa 
chap yonga tushgan, u fonda yaxshi 
ko‘rinadi. Tirsak va
yoqalarida chuqur 
bukilgan qora kostyumi kuydirilgan 
suyakning ultramarin rang aralashmasi 
bilan bir butun holatda ishlangan. 
Yondan yoritilgan musht qilib tugilgan 
qo‘li siqiq tasvirlan
gan. Artistona 
chizilgan o‘ng qo‘l panjalarida sigaret 
ushla
b o‘tiribdi. Ayni pay
t
da o‘ng 
oyog‘i ustida turgan chap oyog‘i tizzasini qo‘llari bilan tutib turibdi. Tana harakati 
shoir kayfiyatini yaxshi ifodalagan. Shoir Shukurullo portreti
da qo‘llangan mahalliy, 
oddiy, qora ranglar bilan rassom qatag‘on qilingan
o‘zbek ziyolilarining o‘sha 
murakkab davrlar eslangan paytdagi kayfiyatini ifoda
lashni xohlaganligini ko‘rsatib 
turadi. Shoir Shukurullo obrazida yorqin kelajakka ishongan va o‘z ijodida buni 
ifodalagan O‘zbekiston xalqining ziyoli qismi ko‘rsatiladi. R
assom Abdulhaq 
Abdullayev ilg‘or ziyoli
lar obrazini yara
tib, o‘zbek xalqi madaniyatining ma’na
viy-
moddiy mulkiga bebaho hissa qo‘shdi. Uning har bir asari katta kasbiy ma
daniyatli va 
keng dunyoqarashli san’atkor to
monidan yaratganligi sezilib turibdi.
Chigiz Axmarov.
“Moskvadagi arxitektura institutida bo‘lib o‘tgan shaxsiy ko‘r
-
gazmasida poytaxtning badiiy jamoatchiligi rassomning yuksak va nozik didi, beqiyos 
kasbiy mahorati, artistizmi va asarlarning nazokatidan hayratga tushdi. Uning 
asarlar
idagi syujetlar va mavzularning o‘ziga xosligi, obrazlari bo‘
yo
g‘ining 
betakrorligida Sharq va G‘arb san’ati an‘analari, konsepsiyasi, es
tetikasi va yuksak 
g‘oyalari uyg‘unlashib ketdi”
69
.
XX asr ikkinchi yarmi taniqli rus balerinasi Maya Plisetskaya portretini Chingiz 
Axmarov 1976 yili 175x100 xajmdagi zig‘ir tolali matoda tempera bo‘yog‘i bilan 
ishladi. Bu to‘la qomat tas
vir
langan portret. Suratda balerina “Oqqush ko‘li” baletidagi 
oqqush obrazida malika Odiliya partiyasini ijro etayotgan payti tasvirlangan. Uning 
butun tanasi: uzun chiroy
li oyoqlari, o‘ziga xos isho
ra
li ingichka qo‘llari, biroz orqaga 
tashlangan boshi, Modest Chaykovskining sexrli kuyi ostida yengil harakatlanayotgan 
qomati tasvi
riy san’at ustasi Chingiz Axmarov tomonidan
ilhom bilan tasvirlangan. 
Bale
rina, xuddi A.S.Pushkinning Anna Kernga bag‘ishlangan “
U sof go‘zallik ram
zi 
69
Ахмаров Чингиз. 
[
Альбом репродукций / Автор текста и составитель альбома А.Р.Умаров]. –
Т.:
«Литература 
и искусства», 1979. с. 15. 

---

71 
sifati
da paydo bo‘ldi”
70
 
she’ridagidek, titroqli xayajonli raqsda paydo bo‘ldi. 
“Rangtasvirchi rassom o‘z qahramonining nafaqat tashqi qiyofasining o‘ziga xos 
betakrorligini, balki shaxsning o‘ziga xos ruhiy olamini, ijodiy in
tilishlarining 
betakrorligini asrlarga muxrlab qo‘yishga intildi.