Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

Alisher Mirzayev
Moskvadagi V.I.Surikov 
nomidagi rassomlik institutini tamomlagandan keyingi birinchi 
o‘n yilikdagi faoliyatida 1982 yili ishlangan O‘zbekistonda 
xizmat ko‘rsatgan rassom, filmlar sahnalashti
ruvchisi Emanuel 
Qalantarovning portreti 90-yillardagi qiziqarli ijodiy ishlardan 
biri hisoblanadi. Portret Badiiy Ko‘rgazmalar Direksiyasida 
saqlanadi. Kino sahnalashtiruvchi rassom Emanuel Qalantarov 
(1932-
1984) Samarqand shahrida tug‘ildi. BIKI rassomlik 
fakultetini kinorassomi muta
xassisligi bo‘yicha tamomladi 
(1959). 
Institutni 
tamomlaganidan 
keyin 
“O‘zbekfilm” 
kinostudiyasida 
sahnalashtiruvchi rassom bo‘lib ishladi u “Ulug‘bek yulduzlari” (1964), “Toshkent 
- 
non shahri” (1968), “Abu Rayhon Beruniy” (1974), “Ali B
obo va qirq qaroqchi 
sarguzashtlari” (1979), “Dahoning yoshligi” (1982) singari 25dan ortiq badiiy filmlarni 
sahna
lashtirdi”
62
. 
O‘zbek tasviriy san’atida bu portret
-
kartina o‘z xususiyatiga ko‘ra yangilik bo‘lgan 
edi. Ayni paytda u dastgohli portretning as
osiy talablariga to‘la mos keladi. Portret 
yaratishning ilgarigi talablariga qiyoslaganda ko‘p narsa o‘zgar
di. Lekin bu tasviriy 
san’at asarlarini yaratishning klassik an’analaridan uzi
lish emas, balki uning bezakdor 
yuza usulidagi davomidir. “Alisher Mirzayevning qadimiy madaniy merosga bo‘lgan 
qiziqishi, Toshkentning nihoyat
da rangdor eski shahar qismida o‘tgan bolaligidan 
qolgan yorqin taassurotlar unga o‘ziga xos kartinalar yaratishga turtki bo‘ldi. Sharq 
61
«Машина Времени» Шухрата Аббасова. Современник о классике. 
62
Калантаров
Эммануэль
(
Эмонуэль). [Электронный ресурс].
Режим доступа: 
http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_cinema
/7891/Калантаров
 

---

65 
miniatyurasining yuza xarakteri, xalq beza
k san’atining bo‘yoqlar olami va ma’lum 
ritmik qonunchilik muallifga katta makonni o‘z ichiga olgan, ritmik nuq
tai nazaridan 
aniq arxitektu
raviy ko‘rinishga ega bo‘lgan murakkab ko‘p syujet
li asar yaratish 
imkonini berdi... 
Rassomning asarlarida milli
y badiiy meros, xalq amaliy san’ati va klas
sik 
miniatyuralar ta’siri sezilib turadi. Xalq san’ati asarla
rida rangtasvir
chi o‘zi uchun 
ruhan yaqin bo‘lgan obrazli shakllarning uyg‘unligi va go‘zalligi hisoblangan rang, 
kompozitsiya, ohang uyg‘unligining
butunlay yangi olamini ochib berdi”, 
- deb yozadi 
san’atshunos Kamola Akilova. Alisher Mirzayev jahon merosini o‘rganib o‘zi 
uchungina xos bo‘lgan milliy yo‘nalishni juda erta ochdi, o‘z ijodida milliylikni 
ifodalash yo‘lini qidirdi”
63
.