Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

A.Mamatova. 
“
Saxovat
”
.
1986 yil. 
1986 yili, hozir Davlat san
’at muzeyida saqlanayotgan “
Saxovat
” asa
ri yaratildi. 
Bu asar, ayollar haqidagi hayotiy tasavvurlar, kuzatishlar va fikrlarning natijasi 
bo‘lib 
qoldi. Rassom qahramonlari portretlari Qo‘qon sha
h
ri yaqinidagi Yov qishlog‘i 
qizlaridan olingan. 
Ularning obrazlari o‘zlarining mehnat
sevarligi bilan yaratilgan ona 
yer tuh
fasi, to‘kin hosilni o‘z yelkalarida ko‘ta
rib olgan qishloq ayollarining ichki 
ruhini namoyon qiladi. 
Qizil anor daraxti fonida markazda bola ko‘tarib olgan ona 
tasvirlangan. Bu asarda, bu olamdagi mehnat va onalik - hayotning boshi va davomi 
kuylanadi. Asar ustida ishlayotib rassom jahon madaniyati tasviriy san
’
at tarixidagi 
go‘zal ayollar obrazini 
yodga oldi. 
Rassom o‘z asarlari bilan imkon qadar qo‘proq 
odam tanishishi uchun 
ko‘rgaz
mani ixtisoslashgan badiiy zallar va galereyalardan 
tortib, o‘quv
-ishlab chiqa
rish muassasalarigacha bo‘lgan tashkilotlarda tez
-
tez o‘tkazib 
turdi. Bu ras
som uchun anchayin axloqiy qo‘llash, keyingi ishlari uchun ijobiy turtki 
vazifa
sini o‘tadi.

---

26 
 
A.Mamatova. 
“Suhbat”
. 1980 yil. 
“197
7 yili, Toshkentdagi 
“Ilhom” 
ijodiy 
yoshlar 
eksperimental teatri klubini 
tantanali 
ochilish marosimi 
bo‘lib o‘tdi va u o‘sha 
paytdayoq asarlarim e
’
tirof etil-
di. Bu yerda rassomlar, artistlar, 
musiqachilar yig‘ilishib san’
at 
rivoji 
yo‘llari 
haqida 
suhbatlashishar, 
yangi 
spektaklni muhokama qilishar, 
yosh 
kompozitor 
asarini 
tinglashar, yosh rassom asarlari 
yonida tortishishar edi. Bunday 
uchrashuv va suhbatlar yoshlarni ma’naviy boyitar, ularning dunyoqara
shini kengay-
tirar, didini tarbiyalar, yangi asarlar ustida ishlashga ilhomlantirar edi. 1977 yili 5 
fevralida “Ilhom” k
lubi zallarida rassom Aziza Mamatovaning ijodiy ishlari birinchi 
ko‘rgazmasi o‘tkazildi. Yosh zamondosh
i
miz uning asarlari mavzusi bo‘lib qoldi. 
Rassom uni ish va qisqa dam olish paytida, fikrlash va suhbat lahzalarida tasvirlagan. 
Ijodkor portreti chizilayotgan zamondoshlarining xos xususiyatlarini talqin etishga 
intildi, shuning uchun obraz
lar anchayin salmoqdor va ifodali chiqdi”
24
. 
A.Mamatova: “1977 yili O‘zbekistonning yosh olimlari haqida asarlar chiza 
boshladim, ular ham zakovatli, ham chiroyli edilar. Olimlar ham fizika, ham lirika bilan 
mashg‘ul edilar, shuning uchun bu mavzuni dolzarb ekanligini his qildim. Bu 1980
-
90-
yillarda tafakkurlar qaynayotgan, hayotda ko‘p narsalar ha
qi
da o‘ylash kerak 
bulgan vaqtlar edi
.”
1980 yili ishlan
gan “Suhbat” asarida biofizik Bek 
Toshmuhammedov, radiobiolog Azim Turdiyev va bioximiklar maktabi rahbari 
Jahongir Hamidovlar tasvirlandi. Asarda tomoshabin qiziqarli ilmiy loyiha haqida bosh 
qotirayotgan va muhokama qilayotgan yosh olim
larni ko‘radi. B
ek Toshmuhammedov 
O‘zbekiston biofiziklari maktabi asoschisi va 
raxbari edi. 
U va maktab a’zolari
, 
o‘tgan 
asrning 70-80-yillarida Toshkent shahrida bir necha marotaba simpoziumlar 
o‘tkazdilar. Bu tadbirlarga Le
ningrad va Moskva shaharlaridan olimlar taklif etilgan 
edi. 
Mashhur biolog A.Spirin o‘z sho
girdlari bilan kelgan edi. Odatda simpoziumlar 
tabiat qo‘ynida, Toshkent yaqinidagi chiroyli go‘shalardan birida o‘tkazilar edi. Mana 
shu uchrashuvlar tasviriy asar yaratishga turtki berdi.
24
На полотнах –
Современник. // Комсомольская правда. 
1977. 

---

27