|
A.Mamatova. “Muhammad Yusuf”. 2001
-2014 yil.
Hayot shunday o‘zi, so‘zlarimni yodda tut:
Gullash vaqti va oltin-
kuz vaqti bo‘lar.
Sevgim, hamisha yuragimda bo‘lgansan.
Qabrim ustida yagona o‘zing bo‘larsan.
Xislarimizda o‘zing shafaq bo‘lgansan.
Qizg‘aldog‘im, dalalar bezagi
.
Mashhur shoir Muhammad Yusufning
(1954-2001) portretini ishlash u shuhrat
cho‘qisida bo‘lgan 2000 yili rejalandi, lekin
2001 yili boshlandi. Shoirning turmush
o‘rtog‘i, O‘zbekistonda “Tarjima nazariya”siga
asos solgan Naim Saidov, Ninel Vladimirova
kabi olimlar qatorida bo‘lgan G‘aybulla as
-
Salomning qizi edi. Biz oilaviy
do‘st bo‘lgan
edik, onalarimiz dasturxon tuzatguncha qadar
otalari
miz G‘aybulla as
-Salom va Said
Nasimxon shaxmat o‘y
nashar edi. Muhammad
bilan biz ijodiy kechalarda uchrashib turardik.
Ularni Muhammad she’r
larining ishqibozi
bo‘lgan talaba
-yoshlar
tashkil qilardi. Ba’zan Muhammad xazilashib: “Portretimni
qachon chizasiz?” –
der edi. Uni
ng hislari g‘alat, tez orada u Qoraqalpog‘iston
shimolidagi Ellikqal’a shahar
cha
sida aynan ijodining cho‘qqi pallasida yurak
xurujidan vafot etdi. U yerga bir guruh shoirlar va yozuvchilar mahalliy aholi bilan
uchrashuvga borgan edi. U yerda hali 45ga kirmagan shoir bu dunyoni tark etdi. Bu
o‘zbek xalqi, uning ada
biyoti va mada
niyati uchun juda katta yo‘qotish bo‘ldi.
Rassom
Aziza Mamatova shunday degan edi:
“Endi bu kutilmagan fojiadan o‘zi
mizga kelib
Nazira ikkimiz Muhammadning portretini ishlamoqchi bo‘ldik. Bu yanvar oyi edi.
Ustaxonam juda sovuq edi. Nazira paltoga o‘ralib shoirning she’rlarini o‘qir edi, men
uning obrazini matoda yarata boshladim. Har ikkalamiz Muhammadning ruhi poki
yonimizda ekanligini sezib turardik”. Bu portret kanopli mato tortilgan 140x100
xajmdagi romkaga moy bo‘yoq bi
lan ishlandi.
164
Shoir sovqatgan qo‘lini paltosining ko‘krak qismiga tiqib ol
gan, ikkin
chi qo‘lini
ko‘tarib she’r o‘qimoqda. Sovuq shamol Muhammadning op
poq sochlarini
xilpiratyapti, uning boshi ustida ikki qanotli farishta shoirni himoyalab uchayapti,
uning yuzini Naziraning qiyofasidan chizilgan.
Rassom Aziza Mamatova: “O‘n yildan
ortiq vaqt davomida asarga yana va yana qaytar edim. Qor qoplagan daraxt shoxlarini,
farishta qanotlarini va kartinaning boshqa qismlarini ishladim. Shunisi ajablanarliki,
yillar o‘tgan sayin shoir hammamizga, qondoshlarga va umuman xalqimizga yanada
qadrliroq bo‘lib qolyapti. Yoshlar shoirning xotira kechasini o‘tkazyapti, uning
she’rlari o‘qilyapti va uning she’rlari asosida qo‘shiqlar aytilyapti. O‘zbekistonning
barcha xududlarida xalqi
miz uni yodda saqlaydi”.
Yozuvchi Chingiz Aytmatov (1926-2008) obrazi XXI asr boshlarida yaratildi.
Yozuvchining dastlabki asarlari bilan rassom XX asrning 60-yillarida tanishdi. 1962
yili P.P.Benkov nomidagi rassomlik bilim yurtida o‘qiyotganida, opa
sining kitob
javonidan 1952 yili nashr qilingan Chingiz Aytmatovning sevgi haqidagi fransuz tiliga
yozuvchi Lui Aragon tarjima qilgan, “Jamila” qisas
sini topib oladi. Keyinchalik 1960-
1980-
yillari rassom yozuvchining “Birinchi o‘qituvchi”, “Sarviqomat dilbarim”,
“Alvido Gulsari!”, “Oq kema”, “Asrlarga ta’tigulik kun”, “Qiyomat” asarlarini o‘qib
chiqdi. Bu yozuvchining adabiy faoliyati xalq hayotini haqqoniy aks ettirilganligi,
qahramonlarning sof va teran hislari bilan ko‘pchilikning qalbini zabt etdi. So‘ngra
yozuvchi bilan tanishib, uning portretini ishlash fikri hech qachon uning hayolini tark
etmadi. Ammo uzoq yillar buning im
koni bo‘lmadi.
1996 yili may oyida Toshkentga butun Markaziy Osiyodan taniqli adabiyot, ma-
daniyat va san’at arboblari Markaziy Osiyo xalqlari Madaniyat Assam
bleyasini tashkil
qilish uchun yig‘ildila
r. Chingiz Aytmatov uning birinchi prezi
denti bo‘lib say
landi.
Rassom Aziza Mamatova: “Hammayoqda bayram odamlar bir
-biri bilan uchrashga-
nidan xursand edi, ob-
havo ham bayramona bo‘ldi. Osmon ko‘m
-
ko‘k, daraxt
larning
yosh barglari yengil shabodada
xilpiraydi, forum o‘tkazilayotgan “Turkiston” saroyi
bayramona bezatilgan. Bu kunni men shunday eslab qoldim.
1997 yil may oyi edi. Chingiz Aytmatov yana Toshkentga keldi. Bu paytda u shtab
kvartirasi O‘zbekistoning poytaxtida joylashgan Markaziy Osiyo
xalqlari Madaniyat
Assambleyasi raisi edi. U Qozog‘istonlik mashhur shoir Muxtor Shoxonov bilan birga
keldi. O‘zbekiston Respublikasidagi Qirg‘iziston Respublikasi elchi
xonasida ikkovi
muallifning “Tog‘ cho‘qqisida qolgan ovchi
ning ohi-
zori” kitobi ta
qdimotini barcha
milliy madaniy markazlar ishtirokida Respublika baynalminal madaniy markazda
o‘tkazish mo‘ljallangan edi.
1998 yili Toshkentda “Markaziy Osiyo madaniyati” deb nomlangan yangi umum
-
siyosiy xalqaro gazetaning birinchi nomeri nashr etildi. 1996 yildan Chingiz Aytmatov
prezidentlik qilayotgan Markaziy Osiyo Madaniyati Assambleyasi yangi nashrning
muassisi bo‘lgan. Gazetaga Y
UNE
SKO bosh kotibi Frederiko Mayor tabrik yo‘lladi.
1998 yili Chingiz Aytmatov 70 yoshi bilan tabriklandi va
O‘zbekistonning oliy
mukofoti bo‘lgan “Buyuk xizmatlari uchun” ordeni bilan mukofotlandi. Inter
markazda
yozuvchi bilan uchrashmoqchi bo‘lgan odamlarga zaldagi joylar yetish
madi, talaba-
yoshlar yo‘lakda tik turdilar. Chingiz Aytmatov madaniyat mar
kazi haqida iliq fikr
bildirib, uni kichik birlashgan millatlar tashkiloti deb atadi.
165
Do'stlaringiz bilan baham: |
