Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

Tasviriy san’atda tarixiy realizm xususiyatlari
182
 
Milliy umuminsoniy qadriyatlarni, madaniy rang-
baranglik va o‘ziga xos
likni 
saqlab qolish kabilar bilan bog‘liq masalalar yoshlar ma’naviy tarbiyasi diqqat 
markazida bo‘lishi kerak. O‘z mamlakati va xalqining madaniy an’anala
riga hurmat 
bilan munosabatda bo‘lishni shakllantirish san’atning vazifasi hi
soblanadi. 
O‘z badiiy 
ijodi va tinchlik o‘rnatishga qaratilgan missiyasi bilan Chingiz Aytmatov jahon 
madaniyatining bir qism
i bo‘lgan uning ijodi, so‘z san’atko
rining jahon madaniyatiga 
qo‘shgan hissasi misolida “
Ijod orqali tirik qolish
” shiori ostida anglashiladi... Chingiz 
Aytmatov shunday degan edi: “
Yer sharida insonning yo hayoti, yo o‘limi masalasi 
ko‘ndalang turadi
”
183
, bu butun insoniyat omma
sining umumiy fikr bilan to‘latiladigan 
inson haqidagi inson xikoyasi mada
niyat va san’atning vazifasi bo‘lib qoladi.
Sovet davrida yangi avlodning bir qismi “mafkuraviy vakuum” vaziyatida tar
biya-
landi, shaxsiy farovonlik va to
‘qlikka sho‘xlikdan boshqa narsani bilma
di, xalqning 
milliy manfaatlarga o‘zining tegishli ekanligini bilmadi. Bunday ma’
naviy muhitda 
ijtimoiy muqobillik, muqim taraqqiyotga erishish, mil
liy o‘zi
ga xoslikni saqlash 
singari muamollarni hal qilish qiy
in bo‘ldi. Shuning uchun O‘zbekiston madaniyati, 
adabiyoti va san’ati diqqat markazida milliy va umum
insoniy qadriyatlarni, madaniy 
rang-
baranglik va o‘ziga xoslikni saq
lab qo
lish masalalari turishi kerak. “Go‘zal 
Issiqko‘l qirg‘og‘ida 1986 yil oktyabrida Issiq ko‘l uchrashuvi nomini ol
gan birinchi 
forum bo‘lib o‘tdi. Umumbashariy tafakkur egasi bo‘lgan Chingiz To‘raqulovich 
Aytmatov birinchi forumga ilg‘or mutafakkirlar, jamoat arbob
lari, yozuvchilar va 
rassomlarni to‘pladi. 
182
Маматов У. Аспекты исторического реализма в изобразительном искусстве. 
// 
Общественное
мнение. Права человека. №2
, - 
Т.,
2017. 
с. 142. 
183
Бер А.И. Чингиз Айтматов: «…мир как сложная мозаика национальных культур Востока и Запада». 

---

167 
Bu norasmiy forumg
a Sharq va G‘arb mutafakkirlari jahonda ro‘y berayotgan qal
-
tis voqealar haqida fikrlashib olish uchun to‘plandilar. O‘zlarining qarash
lari bilan 
odamlarning umuminsoniy qadriyatla
rini himoya qilayotgan qat’iy ijobiy nuqtai 
nazarlari bilan mashhur bo‘l
gan ola
mni irqlarga, konfessiyalarga bo‘lmaydigan, 
boshqa 
xususiyat
larga ko‘ra kamsit
maydigan 
kishilarning 
ongida 
nima 
kechayotganligini bilish lozim bo‘ldi. Olamni yanada yaxshilash uchun nimalar qilish 
zarurligi haqida fikrlashib oldilar. Birinch
i forum ishtirokchilari yana ko‘plab 
savollarga javob izladilar. Birinchi marta “Yangicha yondashuv”, “Yangicha 
tafakkur”, “Olamga yangicha qarash” tushunchalar tilga olindi.
Shunday qilib 
Ch.Aytmatovning Issiqko‘l forumi yangi tafakkur boshi bo‘
lib qoldi. Milliy 
Respublikalarning mustaqilikka erishishi 1991 yili milliy on
gni o‘sishiga olib keldi, 
ayni paytda hayotning barcha sohalariga uyg‘un
lashuv siyosati jadal kirib keladi. 
Bunday vaziyatdagi qarama-qarshi omillar davrida zamonning eng muhim zamonaviy 
masalalariga yechim izlash kerak. Uchinchi Issiqko‘l forumida oliy o‘quv yurtlari, 
jamoatchilik vakillari, sotsio
logiya, madaniyatshunoslik, ta’lim, falsafa, tarix, 
san’atshunoslik kabi so
ha
lar ekspertlari Rossiya, Ukraina, O‘zbekiston, Qozog‘iston, 
Qirg‘iziston kabi dav
lat
lar ommaviy axborot vositalari vakillari hozirda dolzarb bo‘lib 
turgan madaniy aloqalar xaqida fikr almashdilar. Madaniyat forumi yozuvchi Gyote 
ta’biri bilan aytganda, “
Insoniyat xalqlardan yuqoriroq
”
turishi xaqidagi formula 
yagona to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatishini ta’kidladi.