Madaniyat instituti vahobjon rustamov ssenariynavislik mahorati

28 
Izoh: Taklifnomalami tayyorlash bo‘yicha namuna qoilanmaning
“Ilovalar” qismida berilgan.
130

---

Nazorat uchun savollar
1.Afisha so‘zining m a’nosi nima?
2.Afishalami tayyorlashda nimalarga e ’tibor berish kerak?
3.Tadbirlarga aholi qanday jalb qilinadi?
4.Taklifnoma, e ’lon tayyorlashda qanday jarayonlar amalga 
oshiriladi?
5. Ssenariyda “obrazli yechim” tushunchasidan foydalanish mum- 
kinmi?
Mustaqil ishlar uchun topshiriqlar
1.Biron-bir tadbir uchun taklifnoma va afishaning eskizini tay- 
yorlang.
2.Aholini tadbirga jalb qilishga oid afisha tayyorlang.
3.”Mahallada “Ota-onalar” majlisi o ‘tkaziladi. Majlisdan so‘ng 
shu mahalla iqtidorli yigit-qizlari ishtirokida konsert dasturi namoyish 
etiladi”. Mana shu tadbirga e io n tayyorlang.
131

---

Xulosa
Yurtimiz mustaqillikka erishgach, m a’naviyat masalariga e’tibor 
judayam kuchaydi. Komil insonning tarbiyasi barcha mana shu yurtda 
yashayotgan insonlar uchun dasturi amal bo‘lib qoldi. Yoshlar tarbiya­
si, ma’naviyat masalalari davlat darajasida muhokama etilib, tegishli 
ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, madaniyat va san’at muassa- 
salari xodimlariga ham bu ishlarda tegishli aniq va maqsadli vazi- 
falami amalga oshirish ma’suliyati yuklangan. Shu jihatdan olib qa- 
ralganda madaniy tadbirlarni tashkil etish orqali insonlarga ma’naviy 
ozuqa berish, ularning bo‘sh vaqtlarini samarali va maqsadli tashkil 
etish, jamiyat taraqqiyotiga hissa qo‘shish va boshqa ijobiy xislatlami 
uyg‘otish kabi vazifalar -oldimizda turgan ulkan ishlardir. Madaniy 
tadbirlarni to‘g‘ri tashkil etishdagi asosiy vazifalardan biri uning dra­
matik asosini to‘g‘ri tuzish, manbalardan to‘g ‘ri foydalanish va uni 
tadbir ssenariysiga jo etish, tadbir o‘tkazish orqali insonlarga ta’sir 
o‘tkazish va tarbiyalash kabi muhim jihatlami hisobga olgan holda 
yondoshish -tadbir tashkilotchilaming asosiy ijodkorlik qobiliyatlari- 
ni namoyish qilishdagi xususiyatlaridandir. Ijtimoiy hayotning mod- 
diy va ma’naviy jihatlari chambarchas b o g iiq b o iib , inson hayoti, 
turmushi, jamiyatdagi o ‘mi masalasi yaxlit birlikda namoyon bo‘ladi. 
Barcha madaniy tadbirlarni tashkil etish uchun qoilaniladigan usul 
va vositalar m a’naviy hayotimizning rivojlanishi uchun xizmat qiladi.
Mazkur o ‘quv qo‘llanmada madaniy tadbirlaming tashkil etish- 
ning tarbiyaviy jihatlari, tadbiming dramaturgiyasini yaratish, kom­
pozitsiya shakliga keltirishning nazariy asoslari, dramaturgiya asos- 
lari, g ‘oyaviy talqin va boshqa ta’sirchan vositalardan foydalanish 
kabi masalalami yoritish orqali madaniy tadbirlar dramaturgiyasi 
mazmunining o ‘ziga xosligi ochib berilgan. Ayniqsa, inson ruhiya- 
ti va ma’naviy ehtiyojini o‘rgangan holda, hujjatlar va faktlar bilan 
ishlashdagi, madaniy tadbirlar shakllarining o‘ziga xosligi jihatdan 
yondashuvi masalalariga katta e’tibor berish, tadbirlarni tashkil etish
132

---

jarayonidagi muammolar va ularni hal qilish usullari haqida hali juda 
ko‘p izlanishlar olib borish kerak boiadi.
Demak, ijtimoiy tuzumning ilgari surayotgan g ‘oya va maqsad- 
larini keng jamoatchilikka yetkazish hamda ularga nisbatan ijobiy 
yondashuvni shakllantirish muammosi sotsial texnologiyalar oldida 
turgan bosh vazifadir. Shuningdek, reklama axborotini tarqatish va 
jamoatchilikning fikrini paydo bo‘lishiga erishish y o ii bilan targ‘ib 
qilinayotgan, u xoh ishlab chiqarish bilan b o g iiq mahsulot boisin, 
xoh jamiyat manfaatlarini o ‘zida aks ettirgan ijtimoiy masala boisin, 
birdek ahamiyatga egadir.
Kishilar ongi va qalbi uchun kurash kechayotgan bugungi kunda 
mamlakatimizda “milliy model” asosida ish olib borish dolzarb masa- 
lalardan biriga aylangan. Bu esa targibot-tashviqot ishlariga yangicha 
texnologiyalar, yondashuvlar, uslub va vositalami jalb etishni talab 
qiladi. Joylarda tashkil etilayotgan ko‘pgina madaniy tadbirlaming 
saviyasini yuqori darajada deb boimaydi. Oddiy konsert dasturi, kuy 
yoki qo‘shiqning o ‘zi insonlarga kerakli tarbiyaviy effektni bermasligi 
mumkin. Har qanday dastumi, har bir chiqishni m aium g‘oyani ilgari 
surgan holda qoilash maqsadga muvofiqdir. 0 ‘tkazilayotgan va tash­
kil etilayotgan tadbirda turli usul va vositalaming ta’sirchanlik darajasi, 
masalan, viloyat va qishloqlarimizda faoliyat yuritayotgan fuqarolarga 
odam savdosiga bagishlangan kompozitsiya tayyorlab uni namoy­
ish etishda ishontirish metodlaridan foydalanish katta ahamiyat kasb 
etadi. Masalan, yuqorida keltirib o‘tganimizdek, odam savdosi masa- 
lalari hozirgi kunda katta yechimini kutayotgan masalalardan hisob­
lanadi. Chet ellarda mo‘may daromat ishlab kelishni orzu qilayotgan 
fuqarolarimizga bu narsalarning hammasi safsata ekanligi ishontirish, 
u yerlarda pul topish oson emasligini ularning ongiga singdirish kabi 
maqsadlami qo‘ygan holda yondashishni taqozo etadi.
Madaniy tadbirlar dramaturgiyasining asosi boim ish ssenariy- 
larni yaratishda madaniy tadbir tashkilotchisi Vatanimizdagi buyuk 
o‘zgarishlami his qila olishi, zamon bilan hamnafas boiish, jamiyat- 
imiz kelajagi b o ig an yosh avlodda milliy g‘ururni shakllantirish kabi 
umumdavlat miqyosidagi muhim vazifalami to‘g‘ri anglagan holda 
yondashuvini taqozo etadi. Bozor iqtisodiyotiga asoslangan yangi
133

---

jamiyatni bunyod etish jarayonini yanada jadallashtirish, kishilarda- 
gi milliy g ‘urur tushunchasini yanada mustahkamlash, o ‘z taqdirini 
mamlakat, xalq taqdiri bilan mustahkam bog‘lay oladigan, yangi 
jamiyatni bunyod etish jarayonida faol ishtirok etadigan yoshlami 
tarbiyalash va boshqa muhim vazifalar -tadbirlarni tashkil etishdagi 
asosiy maqsad qilib qo‘yilmog‘i lozim. Milliy g‘ururi bor kishigina 
o‘z taqdirini, o‘z manfaatini Vatan, xalq taqdiri bilan, Vatan, xalq 
mafaati bilan bog iay oladi. Vatan xalqning manfaatlarini yurak- 
dan himoya qiladi. Mamlakat fuqarolarining milliy g ‘ururi qancha 
ko‘p b o isa, ularning mamlakat taraqqiyotiga qo‘shgan hissasi ham 
shuncha ko‘p boiadi. Jamiyatimiz m a’naviyatida ta’lim va tarbiya 
uyg‘unligi muhim negiz b o iib , uning asosiy tushunchalari fuqarola- 
rimizning ongi va qalbida tarkib topmoqda.
Vatanimizning kelajagi, xalqimizning ertangi kuni, mam- 
lakatimizning jahon hamjamiyatidagi obro‘-e’tibori avvalambor far- 
zandlarimizning unib-o‘sib, ulg‘ayib, qanday inson b o iib hayotga 
kirib borishiga bogiiqdir. Biz bunday o‘tkir haqiqatni hech qachon 
unutmasligimiz kerak.29
Bugun biz tarixiy bir davrda - xalqimiz o‘z oldiga ezgu va ulug‘ 
maqsadlar qo‘yib, tinch-osoyishta hayot kechirayotgan, avvalambor 
o‘z kuch va imkoniyatlariga tayanib, demokratik davlat va fuqarolik 
jamiyati qurish y o iid a ulkan natijalami q o ig a kiritayotgan bir za- 
monda yashamoqdamiz.
Biz o ‘z taqdirimizni o ‘z qoiim izga olib, azaliy qadriyatlarimizga 
suyanib, shu bilan birga, taraqqiy topgan davlatlar tajribasini hisobga 
olgan holda, mana shunday olijanob intilishlar bilan yashayotgani- 
miz, xalqimiz asrlar davomida orziqib kutgan ozod, erkin va farovon 
hayotni barpo etayotganimiz, bu y o id a erishayotgan yutuqlarimizni 
xalqaro hamjamiyat tan olgani - bunday imkoniyatlaming barchasi- 
ni aynan mustaqillik berganini bugun hammamiz chuqur anglaymiz. 
Ana shu haqiqatni xalqimiz har tomonlama to‘g‘ri tushunib, tanlagan 
taraqqiyot yoiim izni ongli ravishda qabul qilgani va qoilab-quvvat-