M veberning ijtimoiy huquqiy qarashlari

M.VEBERNING IJTIMOIY HUQUQIY QARASHLARI
Reja:
Kirish
Asosiy qism:
1. Hayoti ijodi
2 Ijtimoiy huquqiy qarashlari
3 Ijtimoiy huquqiy qarashlarining òzaro ahamiyati
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Kirish
Veber jamiyatni piyozning konsentrik qatlamlari sifatida ifodalash mumkin bo'lgan tarmoq sifatida tasavvur qiladi, bu erda ichkaridan, ijtimoiy harakatlar ushbu tarmoqning birinchi instansiyasi hisoblanadi.
Ijtimoiy harakatlar o'zaro (oldinga va orqaga) bo'lganda, ular ijtimoiy munosabatlarga aylanadi, uning ichida shaxs rivojlanadi. Keyingi daraja birlashma bo'lishi mumkin, bu esa ijtimoiy munosabatlarni nazarda tutadi, shuningdek, boshqalar tomonidan qonuniylashtirilgan joriy tartibni tartibga soladi.
Uyushmalarning har xil turlari mavjud, masalan, siyosiy uyushmalar, bularning hammasiga qo'shimcha ravishda, tartibni saqlash va jamiyatni boshqarish uchun repressiv mexanizm sifatida jismoniy kuchdan qonuniy foydalanishni o'z ichiga oladi.
Bu erda Weberian State tushunchasi paydo bo'ladi: ijtimoiy tartibni doimiy ravishda kafolatlash uchun majburlash va qonuniy jismoniy kuch monopoliyasiga ega bo'lgan birlashma.
1. Hayoti ijodi
Maks Veber (1864-1920) nemis sotsiologi, faylasufi, huquqshunosi va iqtisodchisi bo'lgan, uning g'oyalari ijtimoiy nazariya va ijtimoiy tadqiqotlarga kuchli ta'sir ko'rsatgan. Uning sotsiologiyaga qo'shgan hissasi ulkan va intellektual ongga ta'sir ko'rsatishda davom etmoqda, shuning uchun uni zamonaviy sotsiologiyaning otasi deb bilishadi.
Veberning asosiy intellektual tashvishi, u zamonaviylik va kapitalizmning paydo bo'lishi bilan bog'liq bo'lgan dunyoviylashish, ratsionalizatsiya va tushkunlik jarayonlarini ko'rib chiqish edi.
Veber qat'iy mustaqil edi, har qanday mafkuraviy yo'nalishga bo'ysunishdan bosh tortdi. U bir necha bor siyosiy maydonga chiqqan bo'lsa-da, u aslida siyosiy odam emas edi, uning maqsadlari yo'lida murosaga kelishga qodir edi.
Veber zamonaviylik dunyosini xudolar tark etdi, chunki odam ularni haydab yubordi, deb hisobladi: ratsionalizatsiya tasavvuf o'rnini egalladi.
U Germaniyada dinni, ijtimoiy fanlarni, siyosatni va iqtisodiyotni sotsiologik kontekstda beqarorlik va siyosiy g'alayonlar ta'sirida paydo bo'lishi uchun javobgar edi.
Bu G'arbga o'z dinlari va madaniyati orqali Uzoq Sharq va Hindistonning iqtisodiy va siyosiy ambitsiyalarini o'rganish imkoniyatini berdi.
Maks Veber bugungi kunda eng taniqli va zamonaviy sotsiologiyaning asoschilaridan biri sifatida tanilgan bo'lsa-da, u iqtisodiy sohada ham ko'p ishlarni amalga oshirdi.
U etti birodarning to'ng'ich o'g'li edi va favqulodda yorqin bola edi. Uning otasi Bismark tarafdori bo'lgan "milliy-liberallar" bilan siyosiy aloqada bo'lgan taniqli advokat edi.
Veberning uyida taniqli ziyolilar, siyosatchilar va akademiklar borar edilar. Maks o'sgan muhit falsafiy va mafkuraviy bahslar bilan oziqlangan. O'rta maktabni tugatgandan so'ng, Veber 1882 yilda Gaydelberg universitetiga o'qishga kirdi, u erda huquq, falsafa va iqtisodiyotni o'qidi.
1893 yilda Weber uzoq qarindoshi Marianne Schnitgerga uylandi va 1894 yilda Frayburg universitetida iqtisod fanidan dars berishni boshladi. Keyingi yili u Heidelbergga qaytib keldi va unga professor lavozimini taklif qildi.
1895 yilda Vayberning Frayburgdagi ochilish marosimidagi nutqi uning karerasining eng yuqori cho'qqisini ko'rsatdi, u erda u besh yil davomida ishchilar sinfi va liberallarni o'rgangandan so'ng Germaniyadagi siyosiy vaziyatni tahlil qildi. U o'z nutqida liberal imperializm tushunchasini ilgari surdi.
1897 yil Weber uchun qiyin bo'ldi, otasi vafotidan keyin u jiddiy ruhiy tushkunlikka uchradi va depressiya, xavotir va uyqusizlik epizodlarini boshdan kechirdi, bu esa uni ishlashga qodir emas edi.
U 1918 yilgacha o'qitishni davom ettirdi va siyosatda ham faol bo'lib, hushyorlikni va bir ovozdan qabul qilingan qarorlarni himoya qildi.
U nasroniylik va islom diniga bag'ishlangan qo'shimcha jildlar yaratmoqchi edi, ammo ispan grippi yuqtirganida buni qilmadi. Veber yangi konstitutsiyani yozishda va Germaniya Demokratik partiyasining tashkil etilishida yordam berdi.
U 1920 yil 14-iyunda o'pka infektsiyasidan vafot etdi. Uning "Iqtisodiyot va jamiyat" qo'lyozmasi tugallanmagan holda qoldirilgan, ammo uning xotini tahrir qilgan va 1922 yilda nashr etilgan.
Veber zamonaviy byurokratiya ham davlat, ham xususiy sektorda birinchi navbatda turli idoralarning umumiy vakolatlarini aniq belgilash va tartibga solishning umumiy printsipiga asoslanadi, deb yozgan.
Ushbu vakolatlar qonunlar yoki ma'muriy qoidalar bilan quvvatlanadi. Weber uchun bu quyidagilarni anglatadi:
- muayyan byurokratik tizimning muntazam vazifalari va vazifalarini aniq belgilab beradigan qat'iy mehnat taqsimoti.
- Qoidalar qat'iy belgilangan buyruq zanjirlarini, vazifalarni va boshqalarni bunga majburlash qobiliyatini tavsiflaydi.
- Maxsus va sertifikatlangan malakaga ega odamlarni yollash belgilangan vazifalarning muntazam va uzluksiz bajarilishini qo'llab-quvvatlaydi.
Veberning ta'kidlashicha, ushbu uch jihat davlat sektorida byurokratik boshqaruvning mohiyatini tashkil etadi. Xususiy sektorda ushbu uch jihat xususiy kompaniyani byurokratik boshqarish mohiyatini tashkil etadi.
Veber sotsializm davrida ham ishchilar ierarxiyada ishlashiga ishongan, ammo endi ierarxiya hukumat bilan birlashadi. Ishchi diktatura o'rniga, mansabdor diktaturani nazarda tutgan.
2 Ijtimoiy huquqiy qarashlari
Veber uchun ijtimoiy harakat - bu sub'ekt o'z xatti-harakatlariga boshqa odamlarning xatti-harakatlariga nisbatan beradigan ma'nosidir. Bu shuni anglatadiki, individual xatti-harakatlar, qandaydir tarzda, boshqa odamlarning xatti-harakatlari bilan belgilanadi, ijtimoiy taqlid hodisasini aniq tushuntirib beradigan tushuncha.
Ushbu ijtimoiy harakat etnik, iqlimshunoslik, temperamentli ilgari va boshqalar tomonidan beriladi. va empirik ravishda o'lchanadigan oqibatlarni keltirib chiqaradi; ammo na avvalgilar va na oqibatlar ma'noga kirmaydi, chunki bu shunchaki sub'ektivdir.
Ijtimoiy harakat sub'ektiv ma'nolarga ega bo'lib, o'ylanmagan jarayonlarni o'z ichiga olgan avtomatik xatti-harakatlar uchun ajratilgan reaktiv xatti-harakatlardan farq qiladi.
Iqtisodiyot va jamiyat. Sotsiologiyaning keng qamrovli rejasi (1922) - bu Veber o'zining nazariyasini o'zida mujassam etgan asar. O'z vaqtida u 20-asr sotsiologiyasining eng muhim asari hisoblangan.
Biroq, uning mazmuni Weber tomonidan faqat to'rtdan birida yozilgan edi, chunki o'lim uni tugatmasdan oldin uni hayratda qoldirdi (1920). Asar dastlab (1922) uning bevasi Marianne Shnitger tomonidan va keyingi nashrlarida (1956) so'roq qilingan noshir Yoxannes Vinclermann tomonidan yakunlandi.
Buning natijasida kitobning mazmuni va mazmuni bir necha bor talqin qilingan bo'lib, u aslida dastlab iqtisodiy va sotsiologik mavzularni o'qitish uchun qo'llanma yoki ma'lumotnoma sifatida ishlab chiqilgan.
Shu sababli ushbu asar umumiy mavzuga ega emas, aksariyat qisman va uzilgan tezislarga ega emas.
Veber jamiyatni piyozning konsentrik qatlamlari sifatida ifodalash mumkin bo'lgan tarmoq sifatida tasavvur qiladi, bu erda ichkaridan, ijtimoiy harakatlar ushbu tarmoqning birinchi instansiyasi hisoblanadi.
Ijtimoiy harakatlar o'zaro (oldinga va orqaga) bo'lganda, ular ijtimoiy munosabatlarga aylanadi, uning ichida shaxs rivojlanadi. Keyingi daraja birlashma bo'lishi mumkin, bu esa ijtimoiy munosabatlarni nazarda tutadi, shuningdek, boshqalar tomonidan qonuniylashtirilgan joriy tartibni tartibga soladi.
Uyushmalarning har xil turlari mavjud, masalan, siyosiy uyushmalar, bularning hammasiga qo'shimcha ravishda, tartibni saqlash va jamiyatni boshqarish uchun repressiv mexanizm sifatida jismoniy kuchdan qonuniy foydalanishni o'z ichiga oladi.
Bu erda Weberian State tushunchasi paydo bo'ladi: ijtimoiy tartibni doimiy ravishda kafolatlash uchun majburlash va qonuniy jismoniy kuch monopoliyasiga ega bo'lgan birlashma.
Ushbu ijtimoiy tartib yoki itoatkorlik turli xil usullar bilan amalga oshiriladigan davlatning hukmronligi bilan bog'liq:

• 
  An'anaviy hukmronlik: unga allaqachon o'rnatilgan an'analar va qadriyatlar to'plami itoat etadi.
  
• 
  Xarizmatik hukmronlik: xarizmatik rahbar borligi tufayli unga bo'ysunadi.
  
• 
  Huquqiy-oqilona hukmronlik: unga itoat etiladi, chunki jamiyat belgilangan va o'rganilgan qoidalar to'plamiga rioya qilishga rozi bo'ldi.
  

Veberning fikriga ko'ra, jamiyat va uning hukmdorlari o'rtasidagi har qanday munosabatlar hukmronlikning ushbu shakllarining bir qismi yoki barchasi ostida o'rganilishi mumkin.
Davlatning kuch monopoliyasi va jamiyatni majburlash vositalariga ega bo'lgan sub'ekt sifatida ushbu tushunchasi G'arb siyosiy fanini vujudga keltirgan asosiy tushuncha. O'shanda siyosat hokimiyatdan kelib chiqishi tushuniladi.
Iqtisodiyot, tarix va ilohiyot kabi turli sohalarda olib borgan mustahkam tadqiqotlari orqali butun jamiyatni idrok etish uchun byurokratiya, kapitalizm va din kabi juda muhim atamalarni kiritdi. shunchaki sotsiologik doiradan ancha katta.
3 Ijtimoiy huquqiy qarashlarining òzaro ahamiyati

Maks Veber faylasuf, tarixchi, iqtisodchi va sotsiolog edi, u Karl Marks va Emil Dyurkgeym bilan birga sotsiologiyaning otasi hisoblanadi, garchi u boshqa ikkitasidan ko'p jihatdan farq qilsa ham.

U 1864 yilda Erfurtda (Prussiya) tug'ilgan va 1893 yilda u turli iqtisodiy fakultetlarda professor bo'lib ish boshladi. O'sha yillarda u otasining o'limi tufayli uyqusizlik, depressiya va boshqa ruhiy kasalliklarga duchor bo'lgan, bu unga juda ta'sir qilgan.
1903 yildan boshlab u ijtimoiy fan jurnalining muharriri sifatida ish boshladi, bu unga ko'p sayohat qilish va dunyoning turli madaniyati va dinlarini o'rganish imkonini berdi.
Uning sotsiologiyadagi dastlabki tadqiqotlari ko'proq sanoat sohasiga qaratilgan bo'lsa-da, bu uning jamiyat haqidagi ishlari va "ideal tip" tushunchasi unga katta taniqli bo'lgan.


Xulosa

Veberning asosiy intellektual tashvishi, u zamonaviylik va kapitalizmning paydo bo'lishi bilan bog'liq bo'lgan dunyoviylashish, ratsionalizatsiya va tushkunlik jarayonlarini ko'rib chiqish edi.

Veber qat'iy mustaqil edi, har qanday mafkuraviy yo'nalishga bo'ysunishdan bosh tortdi. U bir necha bor siyosiy maydonga chiqqan bo'lsa-da, u aslida siyosiy odam emas edi, uning maqsadlari yo'lida murosaga kelishga qodir edi.
Veber zamonaviylik dunyosini xudolar tark etdi, chunki odam ularni haydab yubordi, deb hisobladi: ratsionalizatsiya tasavvuf o'rnini egalladi.
U Germaniyada dinni, ijtimoiy fanlarni, siyosatni va iqtisodiyotni sotsiologik kontekstda beqarorlik va siyosiy g'alayonlar ta'sirida paydo bo'lishi uchun javobgar edi.
Bu G'arbga o'z dinlari va madaniyati orqali Uzoq Sharq va Hindistonning iqtisodiy va siyosiy ambitsiyalarini o'rganish imkoniyatini berdi.
Maks Veber bugungi kunda eng taniqli va zamonaviy sotsiologiyaning asoschilaridan biri sifatida tanilgan bo'lsa-da, u iqtisodiy sohada ham ko'p ishlarni amalga oshirdi.
U etti birodarning to'ng'ich o'g'li edi va favqulodda yorqin bola edi. Uning otasi Bismark tarafdori bo'lgan "milliy-liberallar" bilan siyosiy aloqada bo'lgan taniqli advokat edi.
Adabiyotlar

1. 
   www.google.uz
   
2. 
   www.ziyonet.uz
   
3. 
   www.ref.uz