|
Sovet davri o'zbek milliy
jurnalistikasi bo‘yicha reyting topshiriqlari
1. Podsho Rossiyasi Turkiston o'lkasini bosib olish rejasini qachon
boshlagan edi?
2. Rossiya im periyasi о ‘z m aqsadiga qachon erishdi?
3. Qo ‘qon xonligi, Buxoro am irligi va X iva xonligi Rossiya imperiya-
siga tobeligini qachon tan olishdi?
4. 0 ‘rta Osiyo xalqlarining milliy hududiy chegaralanishi qachon
am alga oshirildi?
25
5. О ‘zbekiston SSR tashkil topgan yilni ayting.
' 6. Jurhdlistikaning Turkistonda rivojlanish bosqichlari va ulam ing
xususiyatlari.
Sovet davri o‘zbek milliy
jurnalistikasi bo‘yicha nazorat savollari
1. Podsho Rossiyasi Turkistonga nima m aqsadda ekspeditsiyalar
yuborgan?
2. О ‘Ikada Turkiston general-gubem atorligi qachon tuzildi?
3. Mustamlakachilikka qarshi о ‘Ikadagi kurash qachongacha davc-n
etdi?'
/
4. Rossiya bolsheviklari hukmronligi m ustabid rejim i qachon о
‘1
tildi?
5. О ‘tbekistonning m ustabid sovet davlati tarkibida fa o liya t yurita
boshlagan davri ju m alistikasin i gapirib bering.
6. Yalpi qatag ‘on yillarida О ‘zbkiston matbuotini sharhlang.
7.
Urushdan keyingi davr matbuoti.
1.4. M ustaqillik davri o‘zbek jurnalistikasi
(1991-h.k.)
Totalitar tuzum maqsadlariga xizmat qilgan kompartiya matbuoti
milliy mustaqillikka xizmat qilishi uchun uni tubdan o czgartirish lozim edi.
Chunki kommunistik malkura nazorati ostida b o iib , yolg‘on - yashiqni
rostga yoyib, yakka hokimlik siyosatida faoliyat k o isatib , dahriylikni
tar g i b qiluvchi maqolalar yozib kelgan matbuot shu ondayoq o ‘zgarib
qolmasligi aniq edi.
0 ‘zbekiston mustaqillikka erishgach, OAV mafkuraviy yakka
hokimlikdan qutildi. Ulaming barchasi o ‘z mavqe va yo‘nalishi bo‘yicha
matbuot talablariga mos siyosiy y o ‘nalishda faoliyat k o isa ta boshladi.
Gazeta
va
jurnallarning,
televideniye
ko‘rsatuvlari
va
radio
eshittinshlarining mazmun-mohiyati tubdan o‘zgara boshladi.
Rcspublikadagi mavjud OAVning ba’zilarining nomi o ‘zgartirildi
“Yosh Leninchi” - “Turkiston” deb, “Lenin uchquni” esa “Tong yulduzi”
deb nomlandi. Bundan tashqari 0 ‘zT A G -0‘zA deb nom oldi. 1997-yilda
26
qabul qilingan “Ommaviy axborot vositalari to‘g ‘risida”gi qonunga binoan
0 ‘zbekiston Respublikasining yuridik va jismoniy shaxslari OAV ta’sis
etish huquqiga ega b o id i. Natijada bir necha turdagi har xil gazeta-
jurnallar,
telegraf agentliklari,
teleradio
studiyalar paydo
boidi.
0 ‘zbekistonda qisqa muddat ichida davlatchilik asoslarini himoya
qiladigan turli tuzilmalar shakllantirildi.
Respublikada ko‘p partiyalilik qaror topdi. Xususan, hozirda
0 ‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi (1991), 0 ‘zbekiston “Adolat”
sotsial-demokratik partiyasi (1995), 0 ‘zbekiston “Milliy tiklanish”
demokratik partiyasi (1995), 0 ‘zbekiston Liberal-demokratik partiyasi
(2003) faoliyat ko‘rsatmoqda.
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 2005-yil 27 - yanvarda 2
palata. Qonunchilik palatasi y a ’ni quyi palata va Senat y a’ni yuqori
palatadan iborat qilib shakllantirildi.
Birinchi
Prezidentimiz
I.A.Karimov
“0 ‘zbekiston
-
bozor
munosabatlariga
olishning
o ‘ziga
xos
y o l i ”
(1993)
risolasida
0 ‘zbekistonda davlat qurilishi va iqtisodiyotni isloh qilish dasturining
o ‘zagi sifatida 5 ta asosiy quyidagi tamoyillarm o ‘rtaga tashladi:
- iqtisod hamisha siyosatdan ustun turishi;
- davlat-bosh islohotchi boiishi;
- aholmi ijtimoiy himoya qilish zarurligi;
- qonun ustuvorligi;
- bosqichma-bosqich, ijtimoiy larzalarsiz yangi pog‘onaga erishish.
Iqtisodiy siyosatimizning bu “o ‘zbek modeli” deb nom olgan asosiy
tamoyillari Respublikada tub iqtisodiy islohotlar o ‘tkazishning uzoq
davrga m oljallangan maqsadlarini belgilab berdi.
Mamlakatda ko‘p ukladli iqtisodiyot vujudga keldi. Madaniy-
m a’naviy va m a’rifiy sohada ham tub o ‘zgarishlar amalga oshirildi.
Qisqasi mustaqillik yillari hamma sohada zarur islohotlar o ‘tkazildi va bu
ulkan tadbirlarda OAV ijobiy rol o‘ynadi.
Bu ishlarda yangidan tashkil b o ig an “Xalq so‘zi”, «Народное
слово», “Mulkdor” (2006 yil mayidan “Birja”), “Adolat”, “Milliy
tiklanish”, “XXI asr”, “Huquq”, “Hurriyat”, “Mohiyat”, “K o‘zgu”,
«Зеркало XXI», “BVV” gazetalari bilan bir qatorda xususiy mulkdorlar
27
tomonidan “Darakchi”, “Xordiq”, “Bekajon”, “Tasvir”, “Parvona”,
“Charxpalak” gazetalari chiqa boshladi.
Mavjud bo‘lgan “Sharq yulduzi”, “Guliston”, “Yoshlik”, “Fan va
turmush”, “Saodat”, “0 ‘zbekiston matbuoti”, “Gulxan”, “G ‘uncha” kabi
jurnallarning mazmun-mundarijasi yangilandi, boyidi.
Mustaqillik yillarida “Tafakkur”, “Jahon adabiyoti”, “Hidoyat”,
“T a’lim tariqqiyoti”, “Xo jalik va huquq”, “Huquq va burch”, “Sog‘lom
avlod”, “M uloqot”, “Sanam”, “Lazzat”, “Kasb mahorati”, “Avto olam”,
“Qalqon”, “Patologiya”, “Sinfdosh”, “Agro biznes inform” kabi yangi
jurnallar paydo bo‘ldi.
Gazeta va jurnallarning auditoriyasi, yo ‘nalishi, adadi, shakli-
shamoyili xilma-xil bo ‘lib, barcha davriy matbuot, umuman OAV
jumladan, radio - televideniye, mtemetmng rivojlanish tendensiyalari
omma ehtiyojiga qarab o ‘zgarib, yaxshilanib bormoqda. Mustaqillik
yillarida OAV barcha turlari faoliyatida milliylashtirish o ‘zbek tilidagi
eshittirishlar hajmini oshirish amalga oshirildi.
0 ‘zbekiston axborot agentliklari faoliyatida ham ulkan o ‘zgarishlar
sodir
bo ‘ldi.
0 ‘zbekiston
Milliy
axborot
agentligi,
1992-yildan
0 ‘zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi huzuridagi “Jahon”
axborot agentligi, 1995-yildan, O ‘zbekistondagi birinchi nodavlat ya’ni
davlat tasarrufida bo‘lmagan axborot agentligi 1998-yildan beri faoliyat
ko‘rsatib keladi. Bu “Turkiston-press” axborot agentligi davlat axborot
agentliklariga muqobil tashkilot boTib, u mamlakat axborot makomda
o ‘ziga xos ahamiyatga ega. 0 ‘zbekistondagi axborot agentliklaridan yana
biri Qoraqalpog‘iston xabar agentligidir.
Milliy mustaqillik davri jurnalistikasi borasida gap ketganda noshirlik
masalalariga ham to ‘xtalib o lis h muhim. 0 ‘zbekiston hududida kitobning
paydo bo‘lishi haqida darslikning kitob va kitob nashriyotlari bobida
batafsil to ‘xtalamiz.
0 ‘zbekiston hukumatimng qarori asosida 0 ‘zbekistonda yirik
nashriyot hisoblangan “0 ‘zbekiston Milliy ensiklopediyasi” (1997 y.)
davlat ilmiy nashriyoti tashkil etildi. 0 ‘zbekistonda noshirlikka doir
masalalar, asosan “0 ‘zbekiston matbuoti” jurnalida hamda “Hurriyat”
gazetasida yoritiladi.
28
Milliy mustaqillik jurnalistikasi rivojini intemetsiz t o i a ifodalash
mumkin emas. Katta
Do'stlaringiz bilan baham: |
