M uxtor xudo yq ulov jurnalistikaga

Jurnalist aqliy mehnat kishisi. 
Ommaviy axborot vositalarida 
ishlash aqliy mehnat sohasiga kiradi. IJ har kuni yozishi uchun unga tayyor 
b o iish i talab qilinadi. Bugina emas, u tezkor ham serunum ishlashga 
majbur. Chunki tahririyat ishi ijtimoiy - ishlab chiqarish xarakteriga ega. 
Ishlab chiqarish uzluksiz ishlaydi. Demak, jurnalist ham uzluksiz faoliyat 
ко ‘rsatishga majbur.
Bozor iqtisodiyoti jumalistlar mehnatini yanada takomillashtirishni 
talab qilmoqda. Kompyuter tizimining paydo b o iish i va rivojlanishi
145

---

jurnalist faoliyatiga katta ta ’sir k o ‘rsatmoqda. Jurnalist nafaqat yozish, 
balki o ‘z matnini terish, tuzatish kabi ishlar bilan ham shug‘ullanishga 
majbur boim oqda. Yana chet mualliflaming maqolalarini tahrir qilish va 
chop etishga tayyorlashdan qutilgan emas.
Jurnalistlar mehnati jam oat ishlab chiqqan mahsulot bilan belgilanadi 
va baholanadi. Jurnalist yozgan maqola bir necha qoMdan o ‘tadi. Uni tahrir 
qilishadi, raqamlar tekshiriladi, musahhih o ‘qishidan o ‘tadi, rassom dizayn 
yoki m as’ul kotib uni sahifada joylashtiradi va h.k.. Demak, eng avvalo 
tahririyatda har bir ishni oqilona taqsimlash kerak.
Ommaviy axborot vositalari tahririyatlarida ikki asosiy guruh faoliyat 
k o ‘rsatadi. Birinchisi, jurnalistlar, bular asosan axborot mahsuloti 
beruvchilar, ikkinchi guruh shu mahsulotni iste’molchilar uchun tayyor 
holga 
keltiruvchilar. 
Bunga 
texnika, 
moliya 
ishlari 
bilan 
shug‘ullanuvchilar, ishlab chiqarishni tashkil qiluvchilar, musahhihlar va 
boshqalar kiradi.
Tahririyatlar boshqaruvchilar va bajaruvchilar guruhiga boiinadi. 
Boshqaruvchilar guruhiga asosan boMim mudirlari 
{bo 'lim muharrirlari),
bosh muharrir o‘rinbosari, m as’ul kotiblar kiradi. Bajaruvchi guruhga esa 
muxbirlar, katta muxbirlar, sharhlovchilar va boshqalar kiradi.
Shuni ham ta’kidlash kerakki, hozirgi paytda jurnalistlar ichida soha 
bo‘yicha ixtisoslashish amalga oshirilmoqda. Birovlari siyosat bilan, 
ikkinchilari iqtisod, uchinchilari sport, to ‘rtinchilari san’at sohalari bilan 
shug‘ullanishga ixtisoslashishmoqda.
Tahririyatlarda yana bosh muharrir, teleradioda rais, nashriyotlarda 
bosh direktor kabi yuqori lavozimlar bor. Ular oxirgi so‘zni aytuvchi, 
jam oa 
faoliyatini 
yurgizuvchilardir. 
Ommaviy 
axborot 
vositalari 
faoliyatining qandayligi k o ‘pincha shu yuqori lavozimni egallagan 
boshliqlarga bog‘liq b o ‘ladi.
Ommaviy axborot vositalari faoliyatiga qarab, gazeta va jumallarda 
maxsus muxbir, o ‘z muxbiri, reklama menedjeri, teleradioda rejissyor, 
ovoz operatori, musiqa muharriri va boshqa lavozimlar b o ‘lishi ham 
mumkin.
Ommaviy axborot vositalarining barcha turlarida tahririyatlar b o iib , 
ular tasdiqlangan hujjatlar asosida faoliyat ko‘rsatishadi. Ular har xil, lekin
146

---

markaziy o ‘rinda ommaviy axborot vositalarining har birida o ‘z ustavi bor. 
Davriy matbuot tahririyatlarida yana muassis bilan tahririyat o‘rtasida 
tuzilgan 
ta ’sis 
shartnomasi 
mavjud. 
Bu 
masalalar 
0 ‘zbekiston 
Respublikasining “Ommaviy axborot vositalari to‘g ‘risida”gi qonunda, 
0 ‘zbekiston 
Respublikasi 
Vazirlar 
Mahkamasining 
“0 ‘zbekiston 
Respublikasida ommaviy axborot vositalarini ro ‘yxatga olish tartibi 
to ‘g‘risida”gi qarorida aks ettirilgan.
Tahririyatlar faoliyati ularning ichki hujjatlarida, xodimlar bilan 
tuzadigan mehnat shartnomalarida, lavozim qoilanm alarida, bosh 
muharrir buyruqlari orqali boshqariladi.
Mavjud tahririyatlar reja tuzadi va shu turli xil rejalar asosida ish olib 
boradi.