M uxtor xudo yq ulov jurnalistikaga

5

---

BIRINCH I B O ‘LIM
UM UM IY TUSHUNCHALAR
1-BOB. JURNALISTIK A TARIXI
1.1. Jahon jurnalistik taraqqiyotining asosiy bosqichlari
Jumalistikaning paydo b o lis h sabablari kishilikning ilk davrlariga 
borib taqaladi. Insonlaming bir-birlariga biron tushunchani yetkazish 
ehtiyoji avvalo tilning paydo bo‘lishiga, so‘zning vujudga kelishiga asos 
b o ‘lgan. Jumalistikaning paydo bo iish i sabablarini hamda mavjud shart- 
sharoitlami t o la bilib olgach jahon jurnalistik taraqqiyotining asosiy 
bosqichlari haqida fikr yuritish mumkin bo‘ladi. Shu bois eng avvalo 
jumalistikaning paydo boiish ig a nimalar sabab b o id i?- degan savolga 
javob bermoq kerak. Dunyoning yetakchi olimlarining “kishilaming 
yangilikka b o ig a n ehtiyoji jumalistikaning paydo b o iishiga asos b o ig a n ” 
deb 
koisatishlariga 
qo‘shilamiz. 
Chunki 
jumalistikaning 
paydo 
boiishining tub sabablari F.Sibert, T. Piterson, U.Shrammlarning 
“Matbuotning to ‘rt nazariyasi”, F.Fatorelloning “Axborotning ijtimoiy 
texnikasi” kitoblarida ham bayon qilingan. Keyinchalik jamiyat, inson 
tafakkurining taraqqiyoti bilan yozuv vujudga keldi, bu esa o ‘z navbatida 
bosma so‘z - matbuotining kelib chiqishiga sabab b o id i. Ammo 
jurnalistika so‘zdan avval paydo bolganini unutmaslik kerak. U o‘z- 
o ‘zidan paydo b o iib qolmadi. Uning vujudga kelishida qator g ‘oyaviy 
ijtimoiy, iqtisodiy, m a’naviy va moddiy - texnikaviy shart - sharoitlar ham 
mavjud b o iish i kerak edi.
Eramizdan oldingi I asrda Rim imperatori Yuliy Tsezar’ tomonidan 
chiqarilgan ganchdan yasalgan maxsus taxtachalarga yozilgan axborotlar 
jurnalisUkaning ilk kurtaklari edi. Keyinchalik VIII asrda Xitoyda “Poytaxt 
yangiliklari” paydo b o id i. Yaponiyada ham xuddi shu usulda taxtaga 
o ‘yib yozilgan gazetalar chiqarildi. 0 ‘sha mamlakatlar hukumatlarining 
ijtimoiy - siyosiy, m a’naviy qarashlari, yanada aniqroq qilib aytganda
6

---

manfaatlarini aks etgan o ‘sha davr jumalistikasini jahon jumalistik 
taraqqiyotining