M uh am m ad yo qub o sto n a q u lo V budjet hisobi

Z a k . 2 1 1
17

---

Moliya organlarida q o ‘llaniladigan buxgalteriya hujjatlariga yozuvlar 
yozuv qurilmalari yordam ida amalga oshiriladi. Ikki yoki undan ko‘proq 
nusxalarda tuziladigan buxgalteriya hujjatlari, yozuv mashinkasi 
bo‘lmaganda, nusxa k o ‘chiradigan qog‘oz ostida sharikli ruchka pastasi 
bilan to‘ldiriladi. Buxgalteriya hujjatlaridagi b o ‘sh qatorlar chizib 
chiqiladi. Buxgalteriya hujjatlarida qirish va izohlanmagan tuzatishlar 
qilishga yo‘l qo‘yilm aydi. Buxgalteriya hujjatlaridagi xatolami, noto‘g ‘ri 
yozilgan matnni yoki summani ustidan chizib va chizilganning ustiga 
to‘g‘ri matnni yoki summani yozish yo‘li bilan to ‘g ‘rilanadi. Ustidan 
ingichka chiziq keyinchalik avval yozilganlarni o'qish mumkin bo‘lishi 
uchun chiziladi. Buxgalteriya hujjatidagi xatoni tuzatish «tuzatilgan» 
degan yozuv bilan izohlanishi va tuzatilgan sana ko‘rsatilgan holda 
hujjatni avval imzolagan shaxslaming imzolari bilan tuzatilganligi 
tasdiqlangan b o ‘lishi kerak. Kassa va bank hujjatlarida tuzatishlar 
qilishga yo‘l q o ‘yilm aydi. Bu talablarga javob bermaydigan hujjatlar 
haqiqiy emas, deb hisoblanadi.
Moliya organi buxgalteriya xizmatiga kelib tushgan boshlang‘ich 
hujjatlar, albatta, shakl b o ‘yicha (barcha rekvizitlar va imzolaming borligi) 
hamda m azm uni b o ‘yicha (hujjatlashtirilayotgan operatsiyalaming 
qonuniyligi, ayrim olingan ko‘rsatkichlarning mantiqan o‘zaro bog‘liqligi) 
tekshirib 
chiqiladi. 
Hujjatlardagi 
ma’lumotlaming 
ishonchliligiga, 
boshlang‘ich hujjatlaming o ‘z vaqtida va sifatli tuzilganligiga ushbu 
hujjatlami tuzgan va imzolagan shaxslar javob beradilar. Buxgalteriya 
hisobiga qabul qilingan hujjatlar har kunlik barcha operatsiyalar bo‘yicha 
274-shakldagi umumiy memorial-order rasmiylashtiriladi.
Tekshirilgan va buxgalteriya hisobiga olish uchun qabul qilingan 
hujjatlar operatsiyalam ing amalga oshirilgan sanasi bo‘yicha xrono- 
logik tartibda tartiblashtiriladi va tegishli memorial-ordcrlar bilan 
rasmiylashtiriladi.
Memorial-orderlar operatsiyalar amalga oshirilishi bilan, ammo 
hujjatlar olingan kundan keyingi kundan kechikmasdan tuziladi va bosh 
buxgaltcr tomonidan imzolanadi.
Memorial orderlar hisobga olish registrlariga yozilishidan avval 
birinchi sonidan boshlab ketma-kct tartibda, har oy uchun alohida- 
alohida raqamlab chiqiladi.
18

---

Наг bir hisobot oyi tugagandan solng barcha memorial-orderlar, 
ularga tegishli hujjatlar birgalikda xronologik tartibda yig‘ilgan va 
kitob qilingan bo‘lishi kerak. Hujjatlar uncha ko‘p bo'lm agan taqdirda 
ulaming uch oyligini birga q o ‘shib kitob qilish mumkin. Kitobning 
muqovasiga: moliya organining nomi; kitobning nomi va tartib raqami; 
hisobot yili (yil va oy); memorial-ordcrlaming boshlang‘ich va oxirgi 
raqami; kitobdagi varaqlar soni yozib qo‘yiladi.
Hujjatlarning saqlanishi, ulam ing rasmiylashtirilishi va arxivga bcrili- 
shini bosh buxgalter ta’minlaydi. Hujjatlar, ular arxivga topshirilgunga 
qadar, maxsus xonalarda yoki yopiladigan shkaflarda bosh buxgalter 
tomonidan tayinlangan shaxsning javobgarligida saqlanishi kerak. Moliya 
organining buxgaltcriya arxivida buxgalteriya hujjatlarining kitoblari 
bclgilangan muddat davomida saqlanadi. Buxgalteriya hujjatlarining 
kitoblarini buxgaltcriya arxivida saqlash muddati tugagandan so‘ng 
bclgilangan tartibda tegishli davlat arxiviga topshiriladi. Buxgalteriya 
hujjatlarining kitoblari arxivga topshirilganligiga dalil bo ‘ladigan 
hujjatlar buxgalteriyada doimiy saqlanadi.
U yoki bu sabablarga muvofiq buxgaltcriya hujjatlari yo‘qolsa 
yoki o‘g ‘irlansa, u holda m oliya organi rahbari bu holatni tegishli 
dalolatnoma bilan rasmiylashtirishi va yozma tarzda moliya organi 
joylashgan hududdagi huquqni muxofaza qilish organlariga va yuqori 
moliya organiga xabar bcrishi kerak.
M oliya organida maktab ta ’limi fondi budjetining ijro ctilishi bo‘yicha 
buxgalteriya operatsiyalarini yozib borish uchun asos b o ‘lib quyidagi, 
bclgilangan tartibda rasmiylashtirilgan hujjatlar xizmat qiladi:
1) budjctdan tashqari maktab ta ’limi fondi daromadlari va xarajat- 
larining paramctrlari;
2) moliyalashtirish miqdorlari o ‘zgarganligi to‘g ‘risida m a’lumotno- 
ma-xabamoma (17-mtj shakl);
3) farmoyish (5-mtj shakl);
4) o‘zaro hisob-kitoblar b o ‘yicha xabamoma (11-mtj shakl);
5) maktab ta’limi fondi maxsus hisobvaraqlaridagi m ablag‘lar 
harakati to‘g‘risida m a’lumotnoma;
6) maktab ta’limi fondi m ablag‘lari bo‘yicha xarajatlar smetasi 
bajarilishi to‘g‘risida oylik va choraklik hisobotlar;
19

---

7) 0 ‘zbekiston Rcspublikasi Markaziy banki va tijorat banklari 
muassasalarining maktab ta’limi fondi mablag‘lari hisobidan kapital 
qo‘yilm alar va boshqa tadbirlami moliyalashtirish bo‘yieha hisobotlari;
8) memorial order (274-shakl);
9) O ‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki muassasalarining mak­
tab ta’limi fondi mablag‘lari maxsus hisobvarag‘idan k o ‘chirmalari, 
0 ‘zbekiston Rcspublikasi Markaziy banki muassasalarining maktab 
ta’limi fondi hisobvaraqlaridagi m ablaglar qoldiqlari to‘g ‘risidagi 
hisobotlari;
10) m aktab ta’limi fondi m ablag‘larining ijro etilishi bilan bog‘liq 
boshqa hujjatlar.
5 . D A V L A T B U D J E T I I J R O S I N I H I S O B G A O L IS H D A
Q O ‘L L A N I L A I ) I G A N B U X G A L T E R I Y A R E G I S T R L A R I
Davlat budjeti ijrosi bilan bog‘liq opcratsiyalar buxgalteriya 
registrlariga mcmorial-orderlar va hujjatlar asosida yoziladi.
Qoraqalpog‘iston Rcspublikasi davlat budjeti va mahalliy budjetlar 
ijrosining buxgalteriya hisobini olib borish uchun Qoraqalpog‘iston 
Respublikasi Moliya vazirligida va mahalliy moliya organlarida quyidagi 
buxgalteriya rcgistrlari qo‘llaniladi:
1) «Bosh-jurnal» kitobi (1-f-shakl);
2) «Budjct mablagMari oluvchilarning budjet mablagMari bo‘yicha 
talab qilib olgunga qadar asosiy dcpozit hisobvaraqlari va kassa 
xarajatlari» kitobi (3-f-shakl);
3) «Boshqa budjetlar bilan hisob-kitoblar» kitobi (4-f-shakl);
4) «Daromadlar» kitobi (5-f-shakl).
Budjet ijrosi buxgalteriya hisobini olib borishda hisoblash tex- 
nikasini q o ‘llash 0 ‘zbekiston Rcspublikasi Moliya vazirligini avtomat- 
lashtirilgan hisoblash markazi tomonidan markazlashtirilgan tartibda 
ishlab chiqilgan dasturlar asosida amalga oshiriladi.
Yangi yilning buxgalteriya kitoblari har bir moliya organida joriy 
yilning 31 dekabridan kechikmasdan tayyorlanadi. Har bir kitobda, unga 
yozuvlar qilishdan avval uning barcha varaqlari raqamlanadi. Kitobning 
oxirgi varag‘ining orqasiga moliya organi bosh buxgalteri tomonidan
«M azkur kitobda hammasi b o i i b ___ ta varaq raqamlangan», deb yozib
20

---

qo‘yiladi. Har bir kitobga: moliya organining nomi, kitobning nomi va 
hisobot yili yozib qo‘yiladi. Barcha kitoblarda (bosh-jurnal kitobidan 
tashqari) unda ochilgan subschotlaming mundarijasi, «Daromadlar» 
kitobida esa-b u d jet tasnifining tcgishli budjctga tushadigan daro- 
madlaming bo'linmalarini nomlari yoziladi.
6 . D A V L A T B U D J E T 1 I J R O S I N I N G H I S O B I B O ‘Y I C H A
Y A G O N A S C H Y O T L A R R O ‘Y X A T 1 V A B A L A N S I
Barcha moliya organlari budjet ijrosining buxgalteriya hisobini 
ikki yoqlama yozish tizimi va 0 ‘zbekiston Respublikasi M oliya 
vazirligi tomonidan tasdiqlangan y o ‘riqnomasiga muvofiq yagona 
schyotlar ro‘yxati bo‘yicha yuritadi. 0 ‘zbckiston Respublikasi M oliya 
vazirligi tomonidan tasdiqlangan moliya organlaridagi budjet ijrosining 
buxgalteriya hisobi bo'yicha yo‘riqnomada schyotlar ro‘yxati va schyotlar 
korrespondensiyasi bclgilanadi, ayrim opcratsiyalarni hisobga olish 
tartibi aniqlanadi, budjet ijrosining buxgalteriya hisobi uchun m oliya 
organlari tomonidan qo‘llaniladigan registrlar va hujjatlaming shakllari 
kcltiriladi. 0 ‘zbekiston Respublikasi M oliya vazirligi tomonidan budjet 
ijrosining joriy buxgalteriya hisobi uchun barcha moliya organlariga 
yagona schyotlar ro‘yxati (rcjasi) belgilangan.