M uh am m ad yo qub o sto n a q u lo V budjet hisobi

---

M UH AM M AD YO QUB O STO N A Q U LO V
BUDJET HISOBI
) ‘zbckiston Respublikasi Oliy va o ‘rta maxsus ta ’lim vazirligi 
tomonidan oliy o‘quv yurtlarining 5340600 - «M oliya» 
bakalavriat ta’lim yo ‘nalishi talabalari uchun 
darslik sifatida tavsiya etilgan
T O S H K E N T
« T A L Q J N »
2008

---

T a q r i z c h i l a r : A . I b r a g i m o v - i.f.d ., p r o f e s s o r , 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i B a n k -m o liy a
a k a d e m iy a s i « B u x g a J te riy a h is o b i, tah lil va a u d if» k a f e d ra s i ¡n u d iri;
A . U s a n o v , i.f.n ., d o ts e n t, 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i B a n k -m o liy a
a k a d e m iy a s i « S o liq v a s o liq q a to rtis h » k a fe d ra si m u d iri.
M . O stonaqulov. Budjet hisobi. - T.: «Talqin», 2008. - 4 2 4 bet.
U s h b u d a r s lik 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i O liy v a o ‘r ta m a x s u s t a ’lim v a z irlig i 
to m o n id a n
o liy
ta 'lim n in g
3 4 0 0 0 0 - « B iz n e s v a b o sh q a ru v »
t a ’lim
s o h a sid a g i 
5 3 4 0 6 0 0 - « M o l i y a » b a k a la v ria t y o ‘n a lis h i u c h u n 2 0 0 6 -y il 2 1 -a v g u std a ta s d iq la n g a n v a 
1 0 0 0 0 8 5 - s o n b ila n r o ‘y x a tg a o lin g a n « B u d je t h iso b i» fa n i d a s ru rig a a s o sa n y o z ilg a n .
D a r s lik 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s id a D a v la t b u d jc ti ijro s in in g b u x g a lte riy a h iso b in i 
ta s h k il q ilis h , m o liy a o rg a n la rid a D a v la t b u d jc ti ijro s in in g b u x g a lte riy a h iso b i v a
b u d je t ta s h k ilo tla r id a x a ra ja tla r s m e ta s i ijro s in in g b u x g a lte riy a h is o b i 0 ‘z b c k is to n
R e s p u b lik a s in in g « B u d je ti tiz im i t o ‘g ‘r is id a » g i q o n u n i, 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i 
b u x g a lte r iy a h is o b in in g m illiy s ta n d a rtla r i v a 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i M o liy a
v a z ir lig in in g D a v la t b u d je ti ijro s in in g b u x g a lte r iy a h iso b in i o lib b o r is h g a d o ir m e ’y o riy
h u jja tla ri a s o s id a y o ritilg a n .
D a r s lik 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a s i o l i y v a o ‘r ta m a x s u s t a ’lim m u a s s a s a la ri 
ta la b a la r i u c h u n m o M jallan g an b o ‘lib , u n d a n m o liy a o rg a n la ri v a b u d je t ta s h k ilo tla ri 
b u x g a lte r la r i v a iq tiso d c h ila ri, iq tis o d iy o l i y o ‘q u v y u rtla ri b a k a la v ria t va m a g is tra tu ra
ta la b a la r i, o ‘r ta m a x s u s t a ’lim o ‘q u v y u r tla r i v a k o l l e j l a r o ‘q u v c h ila ri, m o liy a o rg a n la ri 
v a b u d je t ta s h k iio tla r in in g b u x g a lte rla ri v a iq tiso d c h ila ri m a la k a s in i o s h iris h in s tifu tla ri, 
m a r k a z la r i v a k u r s la r in in g tin g lo v c h ila ri fo y d a la n is h la ri m u m k in .
B a r c h a h u q u q l a r h im o y a la n g a n .
U s h b u k i t o b n i n g h e c h b i r q i s m i n i m u a llif n in g o ld i n d a n b e r i l g a n y o z m a
r o z i l ig i s i z e l e k t r o n , m e x a n ik y o k i h o z i r m a ’lu m b o 'l g a n y o k i k e y i n c h a l i k i x t i r o
q i l i n g a n b o s h q a v o s i t a t a r , s h u j u m l a d a n s k a n i r l a s h , f o i o k o 'c h i r m a o lish y o k i y o z ib
o l i s h n i n g b o s h q a v o s i t a l a r i y o r d a m i d a y o x u d a x b o r o t n i s a q la s h v a i z l a s h n i n g h a r
q a n d a y t i z i m i d a t o 'l i q y o k i q i s m a n t a r j i m a q ilis h , q a y t a n a s h r e t i s h , t a k r o r l a s h v a 
u n d a n h a r q a n d a y s h a k l d a f o y d a l a n i s h t a q i q l a n a d i .
I S B N 9 7 8 -9 9 4 3 -3 2 5 - 3 8 -8
© M u h a m m a d y o q u b O s to n a q u lo v , 2 0 0 8 . 
© « T a lq in » , 2 0 0 8 .

---

B IR ÏN C H I BO ‘LIM 
M U Q A D D IM A
B IR IN C H 1 B O B .
B U D J E T H 1 S 0 B IN IN G P R E D M E T I V A U S L U B I
1. B U D J E T H I S O B I N I N G P R E D M E T I
Davlat budjeti har yili m am lakat Oliy Majlisining sessiyasida ko‘rib 
chiqiladi va tasdiqlanadi. Davlat budjetida milliy daromadning katta qismi 
markazlashtiriladi. U taqsimlanadi va ishlab chiqarishni kengaytirish va 
boshqa ijtimoiy ehtiyojlami qondirish uchun yo‘naltiriladi. Bulaming 
hammasi davlat budjeti daromadlari o ‘z vaqtida to‘la kelib tushishini va 
budjet m ablag‘larining maqsadli sarfianishini taqozo qiladi. Buni to‘g ‘ri 
tashkil qilingan davlat budjeti ijrosi jarayonining buxgalteriya hisobigina 
ta’minlashi mumkin.
Budjet hisobi davlat budjeti ijrosining buxgalteriya hisobidir. 
Budjet hisobi davlat budjeti ijrosi bilan bog‘liq b o ‘lgan hamma 
operatsiyalarni qamrab oladi va m azkur ijro jarayonida budjetning 
holatini tavsiflashni ta’minlaydi. B udjet hisobi orqali xalq x o ‘jaligi 
hamma tarm oqlarining davlat budjeti bilan o ‘zaro aloqasi aks 
ettiriladi. Buxgalteriya hisobi vositasida bank m uassasalaridagi 
hisobvaraqlarda budjetning pul m ablag‘lari, darom adlari va xara- 
jatlari, hisob-kitoblardagi m ab lag ‘lar, budjet ijrosi jaray o n id a tashkil 
qilinadigan fondlar va zaxiralar ham da budjet tashkilotlarining m oddiy 
qiym atliklari aks ettiriladi. B udjetning darom adlari, xarajatlari va 
pul m ablag‘lari, budjet ijrosi jaray o n id a ularning harakati hamda 
budjetdan moliyalashtiriluvchi tashkilotlarning m oddiy qiym atliklari 
budjet hisobining bevosita obyektlari hisoblanadi.
Mahalliy budjetlami, respublika budjetini va mamlakatning, 
umuman davlat budjetini darom adlar va xarajatlar bo‘yicha rejasining 
bajarilishini o ‘z vaqtida, to‘la va aniq qayd qilishni ta’minlash budjet 
hisobining vazifasi hisoblanadi.
Budjet ijrosi jarayoni-davlat budjeti ijrosi buxgalteriya hisobining 
predmetidir. Davlat budjeti ijrosining buxgalteriya hisobi yordamida
3

---

m am lakat barcha mustaqil budjetlarining ijrosi hisobi va budjet 
tashkilotlari xarajatlari smetalari ijrosining hisobi amalga oshiriiadi.