M uh am m ad yo qub o sto n a q u lo V budjet hisobi



Download 8,3 Mb.
Pdf ko'rish
bet107/150
Sana23.03.2022
Hajmi8,3 Mb.
#506393
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   150
Bog'liq
7-Budjet-hisobi.-M.Ostonaqulov-2008-Darslik

(G 'aznachilikka
o'tish sharoitida: 293-«Tekshirish natijalari bo'yicha aniqlangan
materiallar va m oddiy qiym atliklarning ortiqchalari b o 'y ic h a
kelib tushgan summalar» subschyoti)
yoki 
K redit 230 - «T ashkilot xarajatlari v a b o sh q a tadbirlar uchun b u d je td a n
m oliyalashtirish» su b sch y o ti 
(G'aznachilikka o'tish sharoitida:
293-«Tekshirtsh natijalari b o 'y ich a aniqlangan m ateriallar va
moddiy qiymatliklarning ortiqchalari bo'yicha kelib tu sh g a n
summalar» subschyoti).
205


B udjet tashkilotlarining tarkibiy bo‘linmalari o ‘z asosiy vositalarini 
qonunda k o ‘zda tutilgan tartibda tegishli yuqori tashkilotlam ing roziligi 
bilan sotish huquqiga egadir.
Budjet tashkilotlari uchun asosiy vositalami sotishdan olingan 
m ablag‘lar, amaldagi m e ’yoriy hujjatlarda boshqacha tartib o‘matilmagan 
b o is a , ulaming ixtiyorida qolishi mumkin va yangi asosiy vositalami sotib 
olishga yoki foydalanishdagi asosiy vositalami ta’mirlash uchun ishlatiladi.
Budjet tashkilotlari tarkibiy boMinmalarining asosiy vositalari qonunda 
k o ‘zda tutilgan tartibda tegishli yuqori tashkilotlaming buyrug‘i, farmoyishi 
yoki qaroriga muvofiq boshqa tashkilotlarga bepul berilishi mumkin.
B udjet tashkilotlarida asosiy vositalar boshqa tashkilotlarga bepul 
berilishi m unosabati b ilan ulam ing balansdan chiqarilishi buxgalteriya 
hisobida quyidagi tartibda qayd qilinadi:
Eskirishi 
um um an 
hisoblanm agan 
asosiy 
vositalar 
boshqa 
tashkilotlarga bepul b erilganida, belgilangan tartibda rasm iylashtirilgan 
asosiy vositalam i bepul berilishi haqidagi hujjatlarga asosan, quyidagi 
buxgalteriya provodkasi tuziladi:
D ebet 250 - «A sosiy v o sitalard ag i fond» subschyoti;
K redit 010-013, 0 1 5 -0 1 9 -« A so siy vositalar» subschyotlari.
Eskirishi qisman hisoblangan asosiy vositalar boshqa tashkilotlarga 
bepul berilganida, b elgilangan tartibda rasm iylashtirilgan asosiy 
vositalam i bepul berilishi haqidagi hujjatlarga asosan, quyidagi ikkita 
buxgalteriya provodkasi tuziladi:
1) asosiy vositalam ing boshlang‘ich (qayta tiklash) qiymatiga:
D ebet 250 - «A sosiy v o sitalard ag i fond» subschyoti;
K redit 010-013, 0 1 5 -0 1 9 -« A so siy vositalar» subschyotlari.
2) asosiy vositalam ing eskirish summasiga:
D ebet 020 - « A sosiy v o sita la m in g eskirishi» subschyoti;
K red it 250 - « A sosiy v o sitalard ag i fond» subschyoti.
Eskirishi to ‘la h isoblangan asosiy vositalar boshqa tashkilotlarga 
bepul berilganida, b elgilangan tartibda rasm iylashtirilgan asosiy 
vositalam ing bepul berilishi haqidagi hujjatlarga asosan, quyidagi 
buxgalteriya provodkasi tuziladi:
D ebet 020 - « A sosiy v o sita la m in g eskirishi» subschyoti;
K redit 010-013, 0 1 5 -0 1 9 -« A sosiy vositalar» subschyotlari.
206


Budjet tashkilotlarida asosiy vositalaming kam om adi yoki nobudgarchilik 
sodir bo‘lganligi aniqlanganligi m unosabati bilan ulaming balansdan 
chiqarilishi buxgalteriya hisobida quyidagi tartibda qayd qilinadi.
Eskirishi u m um an hisoblanm agan asosiy vositalam ing kam om adi 
yoki nobudgarchilik sodir b o ‘lganligi aniqlanganida, belgilangan tartib da 
rasm iylashtirilgan asosiy vositalam ing kam om adi yoki nobudgarchilik 
sodir b o ‘lganligi aniqlangani haqidagi hujjatlarga asosan, quyidagi 
buxgalteriya provodkasi tuziladi:
D ebel 250 - « A sosiy vositalardagi fond» subschyoti;
K redit 010-0 1 3 , 015-019-«A sosiy v o sitalar» subschyotlari.
Eskirishi qism an hisoblangan asosiy vositalam ing kam om adi y oki 
nobudgarchilik sodir bo'lganligi aniqlanganida, belgilangan tartibd a 
rasm iylashtirilgan asosiy vositalam ing kam om adi yoki nobudgarchilik 
sodir b o ‘lganligi aniqlangani haqidagi hujjatlarga asosan, quyidagi ikk ita 
buxgalteriya provodkasi tuziladi:
1) asosiy vositalam ing boshlang‘ich (qayta tiklash) qiymatiga:
D ebet 250 - « A sosiy vositalardagi fond» su b sch y o ti;
K redit 010-0 1 3 , 015-019-«A sosiy v o sitalar» subschyotlari.
2) asosiy vositalam ing eskirish sum m asiga:
D ebet 020 - « A sosiy vositalam ing e sk irish i» subschyoti;
K redit 250 - « A sosiy vositalardagi fond» subschyoti.
Eskirishi to ‘la hisoblangan asosiy vositalam in g kam om adi y oki 
nobudgarchilik sodir bo‘lganligi aniqlanganida, belgilangan tartibda 
rasm iylashtirilgan asosiy vositalam ing kam om adi yoki nobudgarchilik 
sodir b o ‘lganligi aniqlangani haqidagi hujjatlarga asosan, quyidagi 
buxgalteriya provodkasi tuziladi:
D ebel 020 - «A sosiy vositalam ing esk irish i» subschyoti;
Kredit 010-013, 015-019-«A sosiy v o sitalar» subschyotlari.
3. B U D JE T T A S H K IL O T L A R ID A A SO SIY
V O SITA LA R N I IJA R A G A B E R IS H H ISO B I
B udjet tash k ilo tlari o ‘zlarining v a q tin c h a fo y d alan ilm ay o tg an m o l- 
m ulkini boshqa tashkilotlarga ijaraga b e rish la ri m um kin. V a q tin c h a
foydalanilm ay otgan binolar, in sh o o tla r (u la m in g ayrim q ism la ri 
ham ), ishlab ch iq arish uskunalari, x o n a la r, tran sp o rt v o sitalari v a
207


boshqa uzoq m u d d a tli a k tiv la m i, agar q o nu n b ilan ularni ijaraga 
berish m an q ilin m a g a n b o ‘lsa, ijaraga b erilad i. A gar m ol-m ulkni 
ijaraga berish k o ‘rsa tila d ig a n x izm atlam ing hajm i kam ayishiga yoki 
sifati y o m o n lash ish ig a sab a b b o ‘lsa yoki aso siy faoliyati b o ‘yich a 
x arajatlar k o ‘p a y ish ig a y o k i bu ko‘zda tu tilg a n m o liyalashtirish 
lim iti k o ‘ta rilish ig a o lib kelsa, budjet ta sh k ilo tla rin in g balansidagi 
m ol-m ulkini ijara g a b e ris h m um kin emas.
Ijaraning 
subyektlari: 
ijaraga 
b e ru v c h i-b u
yuridik 
shaxs 
m aqom iga ega b o ‘lgan, o ‘zining baiansida hisobda turgan vaqtincha 
foydalanilm ayotgan ijara obyektini ijaraga berishi m um kin bo'lgan
budjet tashkilotidir, ijarachi e s a - b u m ol-m ulkini vaqtincha foydalanish 
uchun haq toMash, qaytarib berish va butligini ta ’m inlash sharti bilan 
m a’lum m uddatga ijaraga oigan yuridik shaxsdir.
Ijaraga beruvchi ijarachiga mulkni shartnom ada k o ‘rsatilgan 
m uddatga ijaraga berish, ijarachi esa ijara m uddati tugagandan so ‘ng 
m ulkni shartnom ada k o ‘rsatilgan aniq m uddatda va shartnom aning 
tegishli shartlariga m uvofiq va mulkni tayinlanishi b o ‘yicha holatida 
qaytarishga m ajburdir. Ijara shartnomasi tuzilganda va uning amal qilish 
m uddati tugaganda m ulkni qabul qilib olish va berish tom onlam ing 
vakolatli vakillari qatnashuvida ikki nusxada ikki tom onlam a topshirish 
dalolatnom asi tuzib am alg a oshiriladi.
Turar jo y b o ‘lm agan binolar va inshootlam ing ijara shartnom asi 
k o ‘chm as m ulk d av lat kadastri xizm atlarida davlat ro ‘yxatidan 
o ‘tkaziladi. T urar jo y binolari va inshootlarining ijara shartnomasi 
esa texnik inventarizatsiya byurosida davlat ro ‘yxatidan o ‘tkaziladi. 
Ijara haqi ijarachi tom onidan ijaraga beruvchiga davriy yoki birato‘la 
faqat pul shaklda to ‘lanadigan aniq to ‘lov sum m asi k o ‘rinishida 
belgilanadi. T urar jo y b o ‘lm agan xonalar uchun ijara haqi miqdori 
Q oraqalpog‘iston R espublikasining V azirlar kcngashi, viloyatlam ing 
va Toshkent shahrining hokimliklari tom onidan ijaraga beriladigan 
davlat va kom m unal m ulkning turar jo y b o ‘lm agan xonalar b o ‘yicha 
aniqlanadigan m e ’yoridan kam b o ‘lmasligi kcrak. Shartnom ada ijara 
haqini toMash davriyligi va muddati, har chorakda eng kam ida bir 
m arta qilib, belgilanadi. Ijara to ‘lovlari b o ‘yicha hisob-kitoblar ijarachi
208


tom onidan har bir ijara to ‘lovi m uddatida ijaraga beruvchining talab 
qilib olgunga qadar dcpoziî h iso b v arag liga 100 foiz m iqdorida avvaldan 
toMash shaklida am alga oshirilishi kerak.
Ijara shartnom asiga asosan toMov m uddati boshlan adigan hisobot 
davrida ijara sum m asiga ijaraga beruvchi b udjet 
tashkilotining 
buxgalteriya xizmati quyidagi buxgalteriya provodkasini tuzadi:
D ebet 178 - «B oshqa d cb ilo rlar va krcditorlar b ilan hiso b -k ito b lar» sub- 
schyoli;
K redit 400 - «M axsus v a b u d jetd an tashqari m a b la g 'la r b o 'y ic h a daromadlan> 
subschyoti.
Odam yasham aydigan xo n alar b o ‘yicha ijara haqi m iqdoriga 
kom m unal va foydalanish xizm atlari qiymati q o ‘shilm aydi. Kom m unal 
va foydalanish xizm atlari qiym ati ijarachi tom onidan ijaraga beruvehiga 
ijara b o ‘yicha to io v la rd an tashqari alohida qoplanadi. Bunda, agar 
ijarachi binoni yoki inshootni to ‘la ijaraga olsa y oki clek tr energiyasi, 
gaz va suv sarf qilish bilan bogMiq ishlab chiqarish y o k i boshqa faoliyat 
bilan shug'ullansa, kom m unal xarajatlam i ijarachi m ax sus o ‘m atilgan 
elcktrsubschyotchiklar, suv oMchagichlar va gaz o ‘lchagichlarning 
ko'rsatuvlari bo‘yicha toMaydi. A gar ijarachi binoni yoki inshootni bir 
qism ini ijaraga olsa va noishlab chiqarish faoliyati bilan shu g‘ullansa, u 
holda m axsus elektr 
0
‘lchagichlar, suv oMchagichlar va gaz oMchagichlar 
o ‘m atilishi talab qilinm aydi va ijaraga beruv chining kom m unal va 
foydalanish xizmatlari b o ‘yicha xarajatlari ijarachi tom on idan band qilgan 
m aydoniga m utanosib ravishda qoplanadi. Ijaraga b eruvchi kom m unal 
va foydalanish xizm atlarini bajaruvehi tashkilotlar bilan hisob-kitob 
qilganda kommunal va foydalanish xarajatlarini m oliyalashtirish limiti 
doirasida ajratilgan budjet mablagMaridan, h aqiqatda iste’m ol qilingan 
kom munal va foydalanish xizm atlari qiym atidan ijarach ilar tom onidan 
iste’m ol qilingan kom m unal va foydalanish x izm atlarinin g qiymati 
ayirib tashlangan holda toMaydi. Qolgan qism ini ijaraga beruvchi 
ijarachidan kommunal va foydalanish xizm atlarining toMovi sifatida 
olgan mablagMar hisobidan toMaydi.
Budjet tashkiloti vaqtincha foydalanilm ayotgan m ol-m ulkini ijaraga 
berishdan olingan mablagMaming 50 foizini teg ish ü m ahalliy budjetga
14
-

Download 8,3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   150




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish