M uh am m ad yo qub o sto n a q u lo V budjet hisobi

Asosiy vositalar
- b i r yil va undan ortiq xizm at qiladigan hamda har 
birining (komplektning) qiymati 0 ‘zbekiston Respublikasida bclgilangan 
(muayyan moddiy aktivni sotib olish vaqtida) eng kam ish haqining ellik 
baravari miqdoridan kam bo‘lmagan moddiy aktivlardir. Asosiy vositalar 
tarkibida yer, binolar, inshootlar, uzatkich qurilmalari, mashinalar va 
uskunalar, kompyuter texnikasi va periferiya uskunalari, transport vositalari, 
asboblar, ishlab chiqarish (jihozlari bilan birga) va x o‘jalik inventarían, 
ishchi va mahsuldor hayvonlar, kutubxona fondlari, boshqa asosiy vositalar 
(ko‘p yillik daraxtlar va inshootlami qurish bilan bog‘liq b o‘lmagan erlami 
yaxshilashga oid kapital xarajatlar, muzey qiymatliklari, hayvonat olami 
eksponatlari, sahnaga q o ‘yish vositalari, namunaviy loyihalash bo‘yicha 
hujjatlar, texnik tashuvchi (jism)lardagi dasturlar, o ‘quv kinofilmlari, 
magnitli diskalar va lentalar, kassetalar va boshqalar) bo‘ladi.
Budjet tashkilotlarida qiym ati va xizm at qilish muddatidan qat’iy 
nazar, qishloq x o ‘ja lik m ashinalari va qurollari, ishchi va m ahsuldor 
hayvonlar (m aydalari ham ), kutubxona fondlari, m uzey qiymatliklari 
(m uzey eksponatlaridan tashqari), hayvonat olam ining eksponatlari 
va nam unaviy loyihalash b o ‘yicha hujjatlar, asosiy vositalar tarkibiga 
kiradi.
190

---

B udjct 
tashkilotlarida har 
b irin in g
(kom plektining) 
q iym ati 
0 ‘zbekiston Respublikasida belgilangan (m uayyan buyum ni sotib o lish
vaqtida) eng kam ish haqining 50 baravarigacha bo‘lgan, xizm at q ilish
m uddatidan q at’iy nazar, buyum lar h am da baliq ovlash qurollari (to ‘rlar, 
yoym a to ‘rlar, arqonlar, mcrejlar va shu kabilar), qiym atidan va x izm at 
qilish m uddatidan q a t’iy nazar, asosiy v o sitalar jum lasiga kiritilm aydi.
Shuningdek, xizm at qilish m uddati va qiym atidan q a t’iy n a z a r 
quyidagi inventar va xo‘jalik jih o zlari ham asosiy vositalar tark ib ig a 
kiritilm aydi:
a) m axsus asboblar va m oslam alar (ayrim buyum lar turkum va yalpi 
ishlab chiqarish uchun yoki yakka tartibdag i buyurtm alam i tay yo rlash
uchun m o ‘jallan g an maqsadli asboblar v a m oslam alar);
b) m axsus va sanitar kiyimlar, m ax su s poyafzallar;
d) k o ‘rp a-to ‘shak anjomlari;
e) yozuv-chizuv anjomlari (kalkulator, stol ustiga q o ‘y iladigan
jihozlar va boshqalar);
f) oshxona va ovqatlanish xonasi invcntarlari, shuningdek o v qatlan ish
xonasi dasturxon-sochiqlari;
g) qurilish-ta’m irlash ishlari tannarxiga olib boriladigan v aq tin ch a 
qurilm a va m oslam alar (titulsiz inshootlar).
Asosiy vositalar balansga bo sh lan g ‘ich (dastlabki) qiym atida k irim
qilinadi, qayta baholangandan so ‘ng u la r q ay ta baholash qiym ati b o ‘y ic h a
hisobga olib boriladi. 
Asosiy vositaning bosItlangUcJt qiymati
d eg a n d a 
asosiy vositani barpo etish (qurish v a oxirigacha qurib yetkazish) yoki 
asosiy vositalam i sotib olish b o ‘y ich a haqiqatda qilingan x arajatlar 
qiym ati tushuniladi. Asosiy vositani olib kelish va montaj qilish, o ‘m atish , 
foydalanishga topshirish va uni tayinlanishiga m uvofiq foydalanish u ch u n
aktivni ish holatiga kcltirish bilan b o g ‘liq b o ‘lgan har qanday b o sh q a 
xarajatlar ham da to ‘langan va qop lanm ayd igan soliq(yig‘im )lar b u d jet 
tashkilotlarida asosiy vositalam ing b o sh la n g ‘ich (dastlabki) qiym atig a 
kiritilm aydi. 
Asosiy vositaning qayta tiklash qiymati
deganda aso siy
vositaning qayta baholashni hisobga oig an holdagi qiym ati tushuniladi. 
Asosiy vositalam ing boshlang‘ich 
(dastlabki) 
qiym ati 
inflatsiya 
sur’atlarini hisobga olib vaqti-vaqti bilan 0 ‘zbekiston R espublikasi 
hukum atining qarori bilan qayta baholanadi.
191

---

B udjet tashkilotlarida asosiy vositalar hisobi quyidagi ikkinchi 
tartibli schyotlarda (subschyotlarda) olib boriladi:
010-«B inolar» subschyoti;
01 l-«Inshootlan> subschyoti;
012-«U zatkich qurilm alari» subschyoti;
013-«M ashinaIar va uskunalar» subschyoti;
015-«Transport vositalari» subschyoti;
016-«A sboblar, ishlab chiqarish (jihozlari bilan birga) va xo ‘jalik 
inventarían» subschyoti;
017-«Ishchi va m ahsu ld o r hayvonlar» subschyoti;
018-«K utubxona fondlari» subschyoti;
019-«B oshqa asosiy vositalar» subschyoti.
A sosiy vositalar hisobi u chun xizmat qiladigan barcha subschyotlar 
aktiv subschyotlardir.
010-«B inolar» subschyotida ishlab chiqarish, m a ’muriy, ijtimoiy- 
m aishiy, uy-joy binolari (bin o lar tarkibiga ulardan m e ’yorida foydalanish 
uchun zarur b o ‘Jgan barcha kom m unikatsiyalar kiradi).
O U -«Inshootlar» 
subsch yotida stadionlar, 
basseynlar, y o ‘llar, 
k o ‘priklar, yodgorlik haykallari, parklar, xiyobonlar va jam oat 
b o g ‘larining to ‘siqlari v a boshqalar hisobga olinadi.
012-«U zatkich qurilm alari» subschyotida elcktr uzatish tarmoqlari, 
transform atsiya va energiya o ‘tkazish uchun ham da suyuq va gazsimon 
m oddalam i truboprovodlar b o ‘yicha iste’m olchilargacha bir joydan 
boshqa jo y g a o ‘tkazish uchun kerakli b o ‘lgan tegishli barcha oraliq 
m oslam alari bilan b irga transm issiyalar va truboprovodlar hisobga 
olinadi.
013-«M ashinalar va uskunalar» subschyotida kuchlanish mashina- 
lari va uskunalar, ish m ashinalari va uskunalar, o ‘lchov asboblari, m un- 
tazam lashtirib turuvchi asb o b lar va qurilmalar, laboratoriya uskunalari, 
m editsina uskunalari, boshqa mashinalar va uskunalar. Boshqa 
m ashinalar va uskunalarga: stadionlar, sport m aydonlari va sport binolari 
jiho zlari; o 'q u v yurtlarid ag i kabinetlar va ustaxonalam ing jihozlari; 
m usiqa asboblari, videoapparaturalar, videoikkiliklar, videopleyerlar, 
televizorlar, radioapparaturalar, uyali aloqa apparatlari, radiotelcfonlar,
192

---

peydjeriar, ilm iy ishlar bilan shug‘ullanuvchi ilm iy-tadqiqot tashkilotlari 
va boshqa tashkilotlam ing maxsus uskunalari, ATs jihozlari, o ‘t o ‘ch irish 
m ashinalari, o ‘t o ‘chiruvchi avtotsistem alar, o ‘t o ‘chirishda ishlatiladigan 
m exanik narvonlar, k ir yuvadigan va tikuv m ashinalari, m uzlatkichlar, 
chang yutgichlar, konditsionerlar, mikrotoM qinli pechkalar va boshqalar 
kiradi.
015-«Transport vositalari» subschyotida odam lam i va y uklarni 
tashishga m o ‘ljallangan barcha turdagi v o sitalar hisobga olinadi.
016-«A$boblar, ishlab chiqarish (jihozlari bilan birga) va x o ‘ja lik
inventarían» subschyotida uskunalar, ishlab chiqarish inventarían va 
jihozlari ham da x o ‘ja lik inventarlari h isobga olinadi.
017-«Ishchi va mahsuldor hayvonlar» subschyotida ishchi k u ch i 
sifatida ishlatiladigan hayvonlar (otlar, tuyalar, eshaklar va b o sh q a 
ishchi hayvonlar) va mahsulot (bola, sut, ju n va boshqalar) bcradigan 
hayvonlar (sigirlar, x o ‘kizlar, zotdor biyalar, q o ‘ylar va boshqalar) 
hisobga olinadi.
018-«K utubxona fondlari» subschyotida k ito b lam in g ayrim nusxalari 
qiym atidan qat’iy nazar, ilmiy, badiiy va o ‘q u v adabiyotlari, adabiyotning 
m axsus turlari va boshqa nashrlar hisobga olinadi.
019-«B oshqa asosiy vositalar» subschyotida k o ‘p yillik daraxtlar v a 
ekinlar (ko'kalam zorlashtirish, dckorativ, m evali daraxtlar, o ‘tqazilg an 
daraxat va jonli izgorodlar), erlam i y ax sh ilash g a oid kapital xarajatlar, 
qiym ati va xizm at qilish muddatidan q a t’iy nazar, qishloq h o 'ja lik
m ashinalari va qurollari, m uzey qiym atliklari (m uzey eksponatlaridan 
tashqari), hayvonot bo g ‘lari va shunga o ‘xshash tashkilotlardagi 
hayvonat olam i eksponatlari, nam unaviy loyihalash b o ‘yicha h u jjatla r 
va boshqalar yuqorida keltirilgan asosiy v ositalam i hisobga o lu v ch i 
subschyotlarda hisobga olinishi k o ‘rsatilm agan asosiy vositalar h iso b g a 
olinadi.
Yangi asosiy vositalami sotib olish va ulam ing eskirganini qayta tiklash 
bilan bog‘liq barcha xarajatlar budjetdan olingan m ablag‘lar hisobidan 
amalga oshiriladi. Asosiy vositalaming boshlang‘ich (qayta tiklash) qiym ati, 
hisoblangan eskirish summasi va asosiy vositalam ing qoldiq qiym ati 
balansning uzoq muddatli aktivlar qismidagi tegíshli moddalarda qayd
13