|
ЎЗБЕКИТСОН РЕСПУБЛИКАСИ АХБОРОТ ВА ТЕХНАЛОГИЯЛАР ВА КОММУНИКАЦИЯЛАРИ РИВОЖЛАНТИРИШ ВАЗИРЛИГИ
МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНАЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ
Ахборот кутубхона тизими кафедарси
М У С Т А Қ И Л
И Ш
Мавзу: Босма ва электрон форматлаги ахборотни танлаш ва баҳолаш
Бажарди: 023-18 гуруҳ талабаси Назирова Хаётхон
Текширди: Салаева Юлдуз
Мавзу: Босма ва электрон форматлаги ахборотни танлаш ва баҳолаш
Режа:
Китобхонлар талаб ва эҳтиёжларидан келиб чиқиб кутубхоначилик хизматини кўрсатиш
Кутубхоналарни автоматлаштириш холати
Автоматлаштирилган кутубхона таркиби
Фойдаланилган манбалар!
Кутубхоналар энди ҳозирги кунга қадар бўлгани каби
фақатгина маданий муассаса эмас. Бугунги кун китобхон-
ларининг талаби кутубхона маконини қайта кўриб чиқишни
талаб қилади, ўқиш маданияти ўзгарди ва цивилизация ўзи
билан бирга китобхонларни ҳам ўзгартириб бормоқда. Бугун-
ги кунда жамиятда кутубхоналар фаолиятини қайта ташкил
қилишига ишора қилувчи жуда кўп сабаблар туғилмоқда. Шу
билан бирга, кутубхоналар билим ва ахборот олишда йўна-
Кутубхонанинг бошқа маданий муассасалардан қандай
фарқи борлиги билан боғлиқ кўплаб саволлар мавжуд. Ку-
тубхонанинг нима қилиши кераклигини тушуниш керак,
унинг асосий вазифаси нима? Агар китоб ҳақида гапиради-
ган бўлсак, унда кутубхона фаолияти мутолаа маданиятига
боғлиқ.
Бугунги кунда асосий стратегик йўналишлардан бири бу
кутубхонани ижтимоий майдон сифатида қайта кўриб чиқиш-
дир. Бундай ёндашув жуда қизиқарли бўлиб, бугунги кун ки-
тобхонларининг нечоғлиқ турли-туман эканлиги ва уларнинг
турли хил маданий эҳтиёжларга эга эканликларини англаши-
миз ва шу эҳтиёжларга монанд турли хил ечимлар топа олишимиз лозим.
Ўқувчини кутубхонага қандай қайтариш мумкин?
Замонавий кутубхоналар раҳбарлари томонидан дуч кели-
надиган асосий муаммо бу – кутубхонани реорганизация –
яъни «қайта ташкил қилиш» ва «китобхонларни кутубхонага
қандай қайтариш мумкин», деган саволдир.
Бугунги кун китобхони кўплаб замонавий шакллари кун-
дан кунга кўпайиб бормоқда. Энди ахборотни фақат китобдан
эмас, балки бошқа ахборот ташувчилардан ҳам топиш мум-
кин бўлмоқда. Ундан ташқари бугунги кун ёшлари кўпроқ
янги кашф қилинган гаджетлар ёки замонавий кўринишга
эга кутубхона ва китобларга кўпроқ қизиқиш билдирадилар.
Анъанавий китобхонлар аста-секин камайиб бормоқда. 1
Бунинг сабаби биз ҳалиям ўз даврида юқори самара берган, би-
роқ ҳозирда бирмунча эскирган усулда хизмат кўрсатяпмиз.
Тўғри, кутубхоналарнинг ҳаммасида ҳам замонавий ахборот
технологиялари қўлланилмаяпти дейиш нотўғри бўлади, ле-
кин Республикамизнинг фақат марказий кутубхоналаригина
ушбу замонавий ахборот технологиялардан фойдаланишади.
Унда ҳам ҳаммаси эмас ва ахборот технологияларининг ку-
тубхонада жорий қилиш мумкин бўлган ҳамма жихатларидан
эмас. Агар кутубхоналарда китобхонларнинг қадами камайиб
бораётган экан, демак биз замондан орқада қолаяпмиз. Нега-
ки бугун ҳам илмга чанқоқ ёшлар, ёки бадиий китоб ўқийди-
ган китобхонлар йўқ эмас. Демак биз бугунги кун китобхони
талабига жавоб бермаймиз.
Шундай экан ёки кутубхоналарни
китобхонларнинг талабларига мослаштиришимиз керак.
Замонавий ахборот технологияларидан фойдаланган ҳол-
бўламиз. Бугунги кун кутубхонасининг аниқроғи улардаги
ўқув залларининг асосий мақсади мана шу натижа бўлиши
ва шу мақсад йўлидаги чора тадбирларни амалга оширмоғи
лозим. Замонавий ўқув заллари қандай бўлиши керак?
Замонавий қироатхоналарда худди анъанавийдаги каби ки-
тоблар жавони бўлиши керак, фақат, дизайн жиҳатидан ноо-
датийроқ кўринишда, китобхон нафақат китоблардан, балки
қироатхонадаги муҳитдан ва дизайнидан ҳам эстеътик завқ
олса ўзини эркин ва қулай ҳис қилса, ўйлайманки бунда у
китобхон кутубхонага албатта яна қайтиб келади.
Нафақат ўзи, балки, ўзи билан бирга дўстларини ҳам етаклаб келиши
эҳтимолдан ҳоли эмас. Китобхон ўзини худди уйидагидек ёки
бирор дам олиш масканидагидек, балки ундан ҳам яхши ҳис
қилсин. Қироатхонада ноодатий мебеллардан ташқари, жон-
ли бурчак ҳам ташкил қилинсин. Ёки айтайлик хона рангига
монанд рангдаги тувакларга ўтқазилган бежиримгина хона
гуллари баҳру дилингизни очмайдими?!
Умумий қилиб айтганда нафақат қироатхонадаги китоблар, балки муҳит ҳам китобхонни ўзига тортиши, бугунги кун қироатхоналарига
қўйиладиган асосий талаблардан бирига айланиб улгурган.
«Бундай қироатхоналар жуда қимматда» дейишингиз мум-
кин, аммо унча катта бўлмаган маблағгаям ана шундай қиро-
атхоналарни ташкил қилса бўлади.
Биз ахборот дунёсида яшаяпмиз ва билим оламида навига-
ция жуда муҳимдир. Қандай ўқиш кераклигини, қандай ўқи-
тишни аниқлаш, танлаш керак бўлса ишлаб-чиқиш керак. Бир
нарсани айтишим мумкин: Ўқишга, илм олишга қизиқувчан жамиятисиз келажак йўқ. Шундай экан, бу борада кутубхона-
нинг ролини кучайтириш ва китобхонларни ўзига жалб қила
оладиган кутубхоналарни ташкил қилиш бугунги кун кутуб-
хона раҳбарлари ва ходимларининг асосий вазифасидир.
Do'stlaringiz bilan baham: |
