М у н д а р и ж а I боб. Металларнинг кристалл тузилиши ва кристалланиш поцесси



Download 1,12 Mb.
bet89/216
Sana22.04.2022
Hajmi1,12 Mb.
#574862
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   216
Bog'liq
А.С.Тўрахонов 24.09.2021 й

6-§. АВТОМАТ ПЎЛАТЛАРИ

Тез юрар автомат станокларда кесиб ишлаш учун мўлжалланганпўлатлар автомат пўлатлари деб аталади. Маълумки, хозирги вақтдадеталлар' таёрлашнинг ва кесиб ишлаш салмоғини камайтиришнингпрогрессив (қиринди чиқармай ишлаш). усулларига ўтиш йўллари изланмоқда, аммо, шунга қарамай, хозир исталган машинасозлик завод механик цехлар майдонининг катталиги ва бир қанча факторлари жихатидан бошқа цехларга қараганда асосий ўринниишғол этади. Бинобарин, асосий машинасозлик материали булган пулатнинг кесйб ишланиш хоссаларини яхшилаш ғоят катта амалий ахамиятга эга-


дир.
Пўлатнинг кесувчи асбоблар билан ишланиши тўғрисидаги масаламураккаб масаладир. Бумураккаблик, аввало, кесиб ишланувчанлик деган тушунчанинг муайян эмаслигидадир., Кесиб ишланувчанлик йул қўйиладиган кесиш тезлиги нуқтаи назаридан, кесиш кучи, ишланган юзанинг тозалиги нуқтаи назаридан бахоланиши мумкин (бу факторлар ичида энг мухими кесиш тезлиги бўлиб, металл кесиш станогининг иш унуми ана шу факторга боғлицдир). Бундан ташқари, бир деталнинг ўзининг кесиб ишланувчанлиги дар хил операцияларда— йўнишда., фрезерлашда, пармалашда, силлиқлашда ва бошқа операцияларда турлича бўлиши мумкин.
А. П. Гуляев таъкидлаб ўтганидек, материалнинг кесиб ишланувчанлигибилан унинг механик хоссалари орасида муайян бир борланиш борлигини аницлашга муваффақ бўлинган эмас, аммо тақрибан шундай дейиш мумкин: материал қаттиқлиги ёки пухталигининг ортиши асбобнинг кесиш тезлигини ва, демак, материалнинг кесиб ишланувчанлигини пасайтиради. Аммо қаттиқлиги бир хил бўлиб, тузилишива таркиби хар хил бўлган материалларнинг ишланувчанликлари орасида, кўпинча, анчагина фарқ бўлиши мумкин.
Пўлатнинг иссицлик утказувчанлиги катта ахамиятга эга. Аустенитструктурали пўлатнинг иссиқлик ўтказувчанлиги кичикдир. Кесиш вақтида чиқадиган иссиқлик кесиб ишланаётган деталга кам ютилиб, кесишнуқталарида тўпланади, натижада кесувчи асбобнинг кесиш қирраси қизиб кетади, бу эса асбобни тез утмас цилиб цуяди. Шу сабабли, аустенитли пўлат юмшоқ бўлишига қарамай, қийин ишланади.
Пўлат доналарининг катта-кичиклиги пўлатнинг қаттиқлигига унчатаъсир этмаса хам, аммо унинг кесиб ишланувчанлигига катта таъсиркўрсатади. Доналари йирик пўлатнинг қовушоқлиги паст бўлади ва уникесиб ишлаш анча осонлашади. Пўлат қовушоқлигининг пастлиги қириндининг осон ажралишига, уваланувчи, қисқа қиринди чиқишига сабаб бўлади.
Перлитнинг тузилиши хам пўлатнинг кесиб ишланувчанлигига таъсир этади. Тузилиши феррит билан пластинкасимон перлитдан иборатэвтектоидгача бўлган пўлатларни кесиб ишлаш анча осон. Эвтектоид ваэвтектоиддан кейинги пўлатларнинг тузилиши донадор перлитдан иборат бўлгандагина уларни кесиб ишлаш осонлашади.
Пўлат таркибининг кесиб ишланувчанликка қандай таъсйр этишигакелсак, шундай дейиш мумкин: пўлатда углерод миқдорининг ортишипўлат пухталигининг ортишига сабаб бўлганлигидан, углерод миқдорининг ортиши билан пўлатнинг кесиб ишланувчанлиги ёмонлашади. Амможуда кам углеродли пўлатларни ва техника темиринл кесиб ишлаш қийин бўлади, чунки улар анча қовушоц ва пластикдир, бундан-ташцари,
уларни кесиб ишлашда узилиши қийин булган узун қиринди чйқади.
Фосфор билан олтингугуртнинг таъсйрига келсак, бу иккала элементкесувчи асбобнинг туррунлигини оширибгина қолмай, балки йўнилганюзанинг яхши сифатли чиқишига хам сабаб булади. Шунинг учун унчамухим бўлмаган деталлар, масалан, болт, винт, гайка, вкладиш вабошқа деталлар, яъни улчамлари жуда аниц, кесиб ишланган сирти эсажуда тоза булиши талаб этиладиган деталлар автомат, пўлатларидан,яъни таркибидаги фосфор билан олтингугурт миқдорлари кўпрок бўлганкам углеродли пўлатлардан тайёрланади. Автомат пўлатларининг камчилиги улар пластиклиги ва қовушоцлигининг пастлигигина эмас, балкикоррозияга жуда мойил эканлиги хамдир. Механик таъсир остида, намлиги юқори жойда ишлайдиган деталлар тайёрлаш учун автомат пўлатлари йшлатилмоцчи булинганда ана шуни назарда тутиш керак.
Пулатнинг кесиб ишланувчанлигинй яхшилайдиган бошқа элементлар зам бор. Бундай элементлар жумласига олтингугуртнинг химиявийаналоглари— селен ва теллур киради. Бу элементлардан хозирги вақтда зангламас пўлатларнинг кееиб ишланувчанлитини ошириш учун фойдаланилмоқда. Пулатга унинг суюқ холатида хам, қаттиқхолатида хамэримайдиган қургошиндан озроқ миқдор цушилганда пулатнинг кесибишланувчанлиги яхщиланади. Қаттиқ пулатда қуррошин алохида-алохида турадиган майда доналар холида булиб, хириндининг синишини осонлаштиради ва сурков материали вазифасини бажаради. Пулатга қўрғошин қуйилиши пулатнинг механик хоссаларини жуда озпасайтиради, аммо пулатга қўрғошин қўшиш ва қўрғошинли пулатларни қайта суюқлантириш анча қийин, шунинг учун бундай пўлатларнингкенг . куламда ишлатилиши чекланган.
Автомат пўлатларининг, химиявий таркиби 10-жадвалда kўpcaтилган.
10- ж а д в а л

Download 1,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   216




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish