M u h a m m a d y o q u b o s t o n a q u L o V budjet hisobi

Y ord am ch i (o ‘quv) qishloq xo‘jaliklarining xarajatlari 
va m ahsulot chiqarish hisobi
Yordamchi qishloq va o ‘quv-tajriba xo‘jaliklarining xarajatlari 081 - 
«Yordamchi (o‘quv) qishloq x o ‘jaliklarining xarajatlari» subschyotida 
hisobga olinadi. Xarajatlar chorvachilik va dehqonchilik b o ‘yicha va 
ulaming turlari bo‘yicha alohida-alohida hisobga olinadi. Chorvachilik 
b o ‘yicha xarajatlar qoramolchilik, qo‘ychilik, cho‘chqachilik va shunga 
o ‘xshashlar b o ‘yicha alohida-alohida hisobga olinadi. Dehqonchilik 
b o ‘yicha 
xarajatlar polizchilik, 
pichanchilik, 
sabzavotchilik 
va 
bog‘dorchiliklar b o ‘yicha alohida-alohida hisobga olinadi. Barcha 
ishlab chiqarishga qilingan xarajatlar 081-subschyotning debetida qayd 
qilinadi, bu subschyotning kreditida esa qishloq xo'jaligidan olingan 
mahsulotlaming rejadagi tannarxi, chorva mollarining qo ‘shimcha vazni 
va bolalashning rejadagi tannarxi hamda mahsulotlaming rejadagi va 
haqiqiy tannarxi o ‘rtasidagi farq qayd qilinadi.
Yilning oxirida xarajatlar haqidagi hisob m a’lumotlari asosida 
qishloq xo'jaligidan olingan mahsulotlaming, mollaming qo‘shimcha 
vazni va bolalashining haqiqiy tannarxi hisobot kalkulatsiyasini tuzish 
y o ‘li bilan aniqlanadi. Xarajatlaming analitik hisobi qishloq x o ‘jalik 
ekinlarining har biri nomi yoki chorva mollarining har bir guruhi uchun 
alohida-alohida 283-shakldagi kartochkalarda yuritiladi.
Yordamchi qishloq va o ‘quv-tajriba xo ‘jaliklarida mahsulotlar ishlab 
chiqarish bilan bog‘liq xarajatlar summasiga quyidagi buxgalteriya 
provodkasi tuziladi:
Debet 081 -«Y ordam chi 
(o ‘quv) 
qishloq 
x o ‘jaliklarining 
xarajatlari» 
subschyoti;
Kredit 060, 063-069 «Materiallar va oziq-ovqat mahsulotlari» subschyotlari;
Kredit 175 - «Yagona ijtimoiy to'lov bo'yicha hisob-kitoblan> subschyoti;
Kredit 178 - «Boshqa 
debitorlar 
va 
kreditorlar 
bilan 
hisob-kitoblar» 
subschyoti;
Kredit 180 - «Ishchi va xizmatchilar bilan hisob-kitoblar» subschyoti.
Budjet tashkilotining omboriga yordamchi qishloq va o ‘quv-tajriba 
x o ‘jaliklarining mahsulotlari kirim qilinganida quyidagi buxgalteriya 
provodkasi tuziladi:

---

Debet 031 - «Yordamchi 
(o'quv) 
qishloq xo'jaliklarining mahsulotlari» 
subschyoti;
Kredit 081 - «Yordamchi 
(o'quv) 
qishloq 
xo'jaliklarining 
xarajatlari» 
subschyoti.
Yordamchi qishloq va o'quv-tajriba xo'jaliklari ishlab chiqargan 
mahsulotlami sotish 281-«Yordamchi (o‘quv) qishloq xo'jaliklarining 
mahsulotlarini sotish» subschyotida hisobga olinadi. Yordamchi qishloq 
va o ‘quv-tajriba xo'jaliklarining sotilgan mahsulotlarini chiqarish 
baholaridagi summalari 281-subschyotning kreditida qayd qilinadi, 
bu subschyotning debetida esa yil davomida sotilgan mahsulotlaming 
rejadagi tannarxi bo'yicha qayd qilinadi, hisobot yilining oxirida esa 
haqiqiy tannarxning rejadagi tannarxdan farqining sotilgan mahsulotlarga 
tegishli miqdori qayd qilinadi. Yil tugagandan keyin sotish natijalari 
aniqlanadi va ular 410-«Foyda va zararlar» subschyotida hisobga olinadi. 
Yordamchi (o‘quv) qishloq xo'jaliklarining mahsulotlarini sotishning 
analitik hisobi ko‘p ustunli 283- shakldagi kartochkalarda yuritiladi.
Yordamchi (o'quv) qishloq xo'jaliklarining mahsulotlari sotilganida 
ulaming rejadagi tannarxidagi summasiga quyidagi buxgalteriya 
provodkasi tuziladi:
Debet 281 -«Yordam chi (o'quv) qishloq xo'jaliklarining mahsulotlarini 
sotish» subschyoti;
Kredit 031 - «Yordamchi (o'quv) 
qishloq xo'jaliklarining mahsulotlari» 
subschyoti.
Mahsulotlaming rejadagi tannarxi yil oxirida, yillik hisobot 
kalkulatsiyasiga asosan, haqiqiy tannarxi bilan muvofiqlashtiriladi.
Agar yil davomida olingan qishloq xo'jalik mahsulotlarining haqiqiy 
tannarxi rejadagidan yuqori bo'lsa, u holda haqiqiy tannarxi bilan 
rejadagi tannarxi o'rtasidagi farq summasiga:
a) mahsulotlaming sotilmagan qismiga quyidagi buxgalteriya 
provodkasi tuziladi:
Debet 031 -«Yordam chi (o'quv) qishloq xo'jaliklarining mahsulotlari» sub­
schyoti;
Kredit 081 - «Yordamchi (o'quv) qishloq xo'jaliklarining xarajatlari» sub­
schyoti;
b) mahsulotlaming sotilgan qismiga quyidagi buxgalteriya provodkasi 
tuziladi:

---

Debet 281 -«Y ordam chi (o ‘quv) qishloq xo'jaliklarining mahsulotlarini 
sotish» subschyoti;
Kredit 081 - «Yordamchi 
(o‘quv) 
qishloq 
xo'jaliklarining 
xarajatlari» 
subschyoti.
Agar yil davomida olingan qishloq xo‘jalik mahsulotlarining haqiqiy 
tannarxi rejadagidan kam bo‘lsa, u holda haqiqiy tannarxi bilan rejadagi 
tannarxi o ‘rtasidagi farq (tejalgan summaga) summaga:
a) mahsulotlaming sotilmagan qismiga taalluqli bo ‘lgan summaga 
manfiy son (qizil siyoh) bilan quyidagi buxgalteriya provodkasi 
tuziladi:
Debet 031 -«Y ordam chi 
(o'quv) 
qishloq xo'jaliklarining 
mahsulotlari» 
subschyoti;
Kredit 081 - «Yordamchi (o'quv) qishloq xo'jaliklarining xarajatlari» sub­
schyoti;
b) mahsulotlaming sotilgan qismiga taalluqli bo'lgan summaga manfiy 
son (qizil siyoh) bilan quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
Debet 281 -«Y ordam chi (o'quv) qishloq xo'jaliklarining mahsulotlarini 
sotish» subschyoti;
Kredit 081 - «Yordamchi (o'quv) qishloq xo'jaliklarining xarajatlari» subschyoti.