M tojiyev, I. Nigmatov


Xavflar kvantifikatsiyasi



Download 8,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/244
Sana17.05.2023
Hajmi8,77 Mb.
#939792
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   244
Bog'liq
Hayot faoliyati xavfsizligi. Tojiboyev M. Nigmatov M

Xavflar kvantifikatsiyasi. 
K vantifikatsiya - m urakkab tushuncha, 
(ofat, talafot, yong‘in, nurlanish, sham ol va hokazo)lam ing sifatini, 
oqibatini aniqlashda sonli tavsiflam ing joriy qilinishidir.
A m alda kvantifikatsiyaning sonli, balli, darajali, tezlanishli (m/s, m/ 
soat) va boshqa usullari qoilan ilad i. Jumladan, yer silkinishining kvanti­
fikatsiyasi - ballda yoki m agnitudada, sham ollar - m/s, yer k o ‘chkilari -
m /soat yoki km/soatda, kuyish, nurlanish, buzilishlar - darajali usullari 
qo ilan ilad i. Xavflami baholashda esa «tavakkal» qo ilan ilad i. Tavak­
kal - xavflarni son jihatidan baholashdir. Xavflami sonli baholashda u 
yoki bu k o ‘ngilsiz oqibatlar sonining m a’lum davr (chegara, vaqt, hudud) 
da b o iis h i m um kin b o ig a n songa nisbatidir.
Masalan, 1-misol: biror ishlab chiqarishda, agar h ar yili 15 000 odam 
o is a , o ‘rtacha ishlaydiganlar soni 15 mln. b o is a , u holda inson o iim
tavakkali quyidagicha topiladi:
l-S-s1C*
O iim tavakkali =
1* to ■*
2-misol: biror m am lakat aholisi 200 mln. b o is a , turli xavf-xatarlar 
oqibatida 500 m ing odam o is a , u holda tnamlakatdagi aholining o iim
tavakkali quyidagicha b o ia d i.
Q.S
O iim tavakkali = 
=
Z S

“ b o ia d i.
Xavflar identifikatsiyasi. 
Identifikatsiya ~ o‘rganish, isbotlash, 
tasdiqlash m a'nolarim anglatadi. Masalan, dorishunoslikda birorta dori- 
darm onni t o i iq identifikatsiya qilmasdan turib, uni kasalga tavsiya etib 
b o im ay d i. Jumladan, am pitsilin dorisi - uning tarkibi, kim yoviy tuzilishi 
va xususiyatlari isbotlanishi kerak.
X avflar identfikatsiyasi biroz mushkulroq. B unda har bir xavfning 
kelib chiqish sabablari, xususiyatlari va oqibatiari o‘rganiladi. Chunki har 
bir xavfning yuzaga kelishiga sabab b o iu v ch i omillar, salbiy oqibatiari, 
xavfiilik va zarar keltirish darajaiari b o ia d i. M ana shu k o ‘rsatkichlar 
aniqlangandan keyingina xavfning nomini ayta olamiz. Masalan: term ik 
yoki radiatsiya xavflari, yoki oqsil va yashur kasalligi, yoki gerbitsid, 
/a h a r xavflari va hokazolar.
15


Xavflarni identifikatsiya qilishda, albatta, xavflam ing nom enklaturasi 
aniq o ‘rganilgan b o iis h i lozim. Chunki xavfning aniq turini, nomini 
bilm asdan turib, 
u keltiradigan talafotlarini, 
oqibatlarni 
o ‘rganib 
b o im ay d i. Demak, xavflarni o‘rganishdan xulosa qilsak, xavf-sabab- 
oqibat tushunchalari bir-biri bilan uzviy b o g iiq lik d a b o ia d i. U chala 
tushuncha ham ko ‘ngilsiz hodisaning asosiy ko ‘rsatkichlari hisoblanadi. 
K o‘ngilsiz hodisaning oqibatilari turli koVinishda b o iis h i mumkin.
M asalan: havo transporti 
- transport 
-
yerga qulashi 
(xavf) 
elementining 
(oqibat)
ishlamay qolishi 
(sabab)
M isolda oqibat - havo transportining yaroqsiz holga kelishi, 
odam lam ing turli darajada jarohat olishi, o ‘!im b o iis h i, y o n g in chiqishi, 
portlash yuz berishi, buzilishlar, atrof m uhit zararlanishi va boshqa 
holatlar kuzatilishi mumkin.
Z ahar - ichib qo‘yish - zaharlanish;
(xavf) 
(sabab) 
(oqibat)
yoki elektr toki - sim lam ing qisqa tutashuvi - tok urishi, kuyish. 
(xavf) 
(sabab) 
(oqibat)

Download 8,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   244




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish