M tojiyev, I. Nigmatov

qizil rangda b o ‘lishi, uning otilib-otilib chiqib turishidir.
Venalardan qon ketishi 
arteriyalardan qon ketishidan farq qilib, bir-
muncha to ‘qroq rangda b o ‘ladigan qonning uzluksiz ravishda oqib chiqib
230

---

turishi bilan xarakterlanadi, bunda qon otilib 
chiqmaydi (venoz qon ketishi).
Kapillarlardan qon ketishi 
teri, teri osti 
kletchatkasi va muskullardagi mayda-mayda 
tomirlar zararlanganida sodir bo‘ladi. Kapil­
larlardan qon ketayotgan mahalda jarohatning 
butun yuzasi qonab turadi.
Tashqariga arteriyadan oqib chiqayo-
tgan qonni 
vaqtincha to‘xtatish yo'li (qon 
ketishir.ing bu xili hayot uchun hammadan 
ko‘ra xatarliroqdir) jgut yoki burarna qo'yish 
orqali, qo‘l yoki oyoqni imkoni boricha qat- 
tiqroq bukilgan holatda bog‘lab qo‘yish, ar- 
teriyani shikastlangan joyidan yuqori tomonini 
barmoqlar bilan bosib turishdir. Bunda arteri- 
yaning suyaklarga yaqinroq joyiga bosib turil- 
adigan puls nuqtalarini bilish kerak (J5-rasm).
Uyqu va chakka arteriyasi jarohatlanganida 
esa barmoqlar jarohatning pastidari bosiladi.
Arteriyalami barmoq bilan bosib 
turish 
qon 
oqishini 
vaqtincha 
to‘xtashning eng oson va tezkor 
usulidir. Bunda arteriyalar suyak 
yonidan 
yoki 
uning 
ustidan 
o‘tadigan 
joylar 
barmoq 
bilan 
bosib turiladi (16-rasm). Totnimi 
barmoq bilan bosib, qon to‘xtatib 
turilganidan keyin, mumkin bo‘lgan 
joylarga jgut yoki burama qo‘yish 
va jarohatni steril bog‘lama bilan 
bog‘lab 
qo‘yisb 
kerak. 
Q o i- 
oyoqlaming yirik arterial tomirlari 
shikastlangan 
paytlarda 
jgut 
(burama) qo‘yish qonni vaqtincha 
to‘xtatib turishning asosiy usulidir. 
Jgutni 
son, 
boldir, 
yelka 
va