M tojiyev, I. Nigmatov

omillaridan: yuqori harorat, radioaktiv, portlovchi va kuchli zaharli moddalardan,
264

---

inshootlar buzilganda ularning qismlaridan hamda qirg‘in qurollar ta ’sirlaridan
saqlashga m o ‘ljallangan m uhandisiik inshootlari majmuyi.
R a d ia tsiy a v iy ava riy a - uskuna n o so zlig i, xod im lam in g xatti-harakatlari
(harakatsizligi), tabiiy va texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlar tufayli kelib
chiqqan, fuqarolam ing belgilangan m e ’yordan k o ‘proq nurlanish olish iga yok i
atrof m uhitning radioaktiv ifloslanishiga olib kelishi m um kin b o ig a n , yoxu d olib
kelgan ionlashtiruvchi nurlanish m anbayi ustidan boshqaruvning izdan chiqishi.
R a d ia tsiy a v iy x a v fsiz lik — fuqarolar va atrof m uhitning ionlashtiruvchi
nurlanishning zararli ta ’siridan m uhofazalanganlik holati.
F a v q u lo d d a v a z iy a t o q ib a tla ri - favqulodda vaziyat turiga, tusiga va
tarqalish m iq yosiga b o g iiq holda odam lam ing kasallanishi, o ‘lim i, inshoot,
bino va qurilmalarning buzilishi, radioaktiv ifloslanishlar, kim yoviy va bakterial
zaharlanishlar, ek ologik vaziyatning keskinlashishi, y o n g ‘in, portlashlar va
insonlam ing ruhiy jarohatlanishi.
S h ik a stla n ish o ‘c h o g ‘i - yuzaga kelgan favqulodda vaziyatning zararli va
xavfli om illari ta ’siri ostida joylashgan aholi, hayvonlar, bino v a inshootlar,
m oddiy resurslam ing barchasi.
Yer su r ilish i - t o g ‘ jinslari qatlamlarming qiya sath b o'ylab o ‘z o g ‘ir!igi,
gidrodinam ik, gidrostatik va seysm ik kuchlar ta ’sirida pastlik tom on surilishi.
R e a n im a tsiy a (jo n la n tirish ) - organizm ning m uhim hayotiy funksiyalarini
tiklash.
Y u ra k -o 'p k a rea n im a tsiy a si - insonni klinik o i i m holatidan qayta jonlantirish