M tojiyev, I. Nigmatov

qo‘llash.
Falokat va halokatlarda tibbiy yordam k o ‘rsatishni tashkil etishda
halokatning m iqyosi va sanitariya talafotining hajmiga qarab belgilanadi.
Albatta, tabiiy ofat yoki katta ishlab chiqarish avariyalardan sanitariya
talafoti katta m iqyosida b o ‘lganda, buning oqibatlarini tugatishda m axsus
yondashuvlar talab etiladi. Jumladan, bunday holatlarda jabrlanganlarga
iloji boricha talafot o ‘ch o g ‘ining o ‘zida yoki unga yaqin b o ‘lgan joyda
tibbiy yordam k o ‘rsatilishi lozim b o ‘ladi. Katta m iqyosdagi favqulodda
vaziyatlarda tibbiy yordamni tashkil etishda quyidagi ishlar bajariladi:
- shikastlangan o ‘choqlam i tibbiy razvedka qilish;
- jabrlanganlami qidirib topish va ulami qutqarish;
- jabrlanganlami saralash;
- jabrlanganlami evakuatsiya qilish;
- tibbiy yordam berish va davolash.
Shikastlangan o ‘choqlam i razvedka qilishda - aholi soni, tibbiy xizm at
kuchlari va vositalari soni, talafot darajasi, y o ila r va suv manbalarining
m avjudligi hamda ulam ing ahvoli haqidagi m a’lumotlar olinadi.
Jabrlanganlami qisqa vaqt m obaynida (bir necha soatdan - bir
sutkagacha) qidirib topish va qutqarish talab etiladi hamda iloji boricha
ulam ing hayotini saqlab qolish omillari bajariladi. Bu om illam i qutqaruv
221

---

tizimlaridan tashqari, o ‘t o ‘cbiruvchilar, jam oat tartibini saqlovchi harbiy
qism lam ing xodimlari hamda ko‘ngilli fuqarolar bajaradilar.
Jabrlanganlami saralash tibbiy xizm atning asosiy vazifasi hisoblanadi.
Saralash - tibbiy yordamning hajmini, turini hamda yordam ko‘rsatishning
keyingi bosqichlarini hisobga olib, jabrlanganlami transportiarda tashish
imkoniyatlari v a navbatini aniqlaydi.