M tojiyev, I. Nigmatov


B a ’zi bir ch an glam in g y o ‘l qo‘yiladigan oxirgi darajasi



Download 8,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/244
Sana28.10.2022
Hajmi8,77 Mb.
#857945
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   244
Bog'liq
Hayot faoliyati xavfsizligi. Tojiboyev M. Nigmatov M

B a ’zi bir ch an glam in g y o ‘l qo‘yiladigan oxirgi darajasi
4 —ja d v a l
Moddalar nomi
YQOD
mg/mi
Xavflilik
sinfi
Aluminiy va m ing qotishmalari (aluminiyga hisob qil- 
ganda)
2
4
Aluminiyning dezintegratsiya ko‘rinishdagi oksidi 
(glinazyom, elektrokorund, monokorund bo‘lishiga qa- 
ramay)
4
4
Kremniy saqlovchi changiar:
a) kristall kremniy (11) oksid, kvars, kristobalit, tridimit, 
changda ular 70% dan yuqori;
1
3
b) tumansimon aerozolli ko’rinishdagi amorf kremniy 
(II) oksidi, changda u 70% dan yuqori bo‘lganda;
1
3
d) kristall kremniy (II) oksid changda 10 dan 70% gacha 
bo'lganda (granit, shamot, sluda xomashyo, ko‘mir tog‘ 
jinsining changi va boshqalar);
2
4
e) kristall kremniy (II) oksid changda 2 dan 10% ga­
cha bo‘lganda (yonadigan slanetslar, ko'mir tog‘ jinsi 
tuproq changlari va boshqalar):
4
4
o‘simlik va hayvon mahsulotlarining changi: 10% dan 
ortiq kremniy (II) oksid aralashganda (kanop, paxta, 
zig‘ir poyasi, jun, moniiq va boshqalar);
2
4
2 dan 10% gacha kremniy (II) oksidi aralashsa;
4
4
2% dan kam kremniy (II) oksidi bo‘lsa (un va yog‘ 
changlari);
6
4
ularda 10% dan ortiq asbest bo‘ganda;
4
4
shisha va mineral tola, sement, apatit, tuproq changlari;
6
4
uglerod changi: neft, slanets, elektrod koksi.
6
4
42


Ishlab chiqarishda changning hosil bo ‘lishi va tarqalishining oldini 
olishda texnologik tadbirlar m uhim o ‘rin tutadi. Bunday tadbirlarga q o id a
bajariladigan ishlam i avtom atik usullarga o ‘tkazish, m exanizatsiyalash, 
changli xonalam ing zichligini (gennetik) oshirish, texnologik jarayonlarni 
uzoqdan boshqarish, xonalarni havo alm ashtirgichlar bilan jihozlash 
va boshqa uslublar qo ‘llaniIadi. Masalan, m ashinasozlik sanoatida 
qo‘llaniladigan quym a m ahsulotlam i qum oqim ida tozalashni suv bilan 
tozalashga o ‘tkazish, ishlab chiqarishlarda qo‘llaniladigan m ayda kukun 
holdagi m ahsulotlam i donador holga o ‘tkazib yoki pasta k o ‘rinishda 
ishlatish v a boshqalar chang ajralish jarayonining keskin kam ayishiga 
olib keladi. Shuningdek, shaxsiy saqlovchi vositalardan resperatorlar ish 
zonasidagi changlarning inson organizm iga tushishidan saqlaydi. Bunday 
resperatorlar qatorida bir m arta ishlatiladigan «Lepestok» va havodagi 
changlam i tozalab beradigan «Astra-2» rusum lisi qo‘llaniladi. Ishlab 
chiqarish zonasi (texnosfera)da hosil b o ‘ladigan changiar inson organizm iga 
asosan nafas y o ‘li va teri orqali ta ’sir k o ‘rsatadi. Uning ta ’sir xususiyati 
quyidagi om illarga b og'liq b o ‘ladi, jum ladan, chang zarrachalarining 
fizik-kimyoviy xossalari, katta-kichikligi, shakli, konsentratsiyasi, ta ’sir 
muddati, kasb turi, m etereologik sharoitlar, organizm ning shaxsiy 
reaksiyasi, nafas y o ‘llarining filtrlash xususiyati, organizm ning qarshilik 
k o ‘rsatish qobiliyati va boshqa ko ‘rsatkichlar. Texnosferadagi changni va 
uning m iqdorini nazorat qiiish muhim aham iyatga ega. Buning uchun 
ishlab chiqarishdagi chang m anbalari, uning hosil b o ‘lish sabablari, m a’lum 
hajm dagi havoda bo‘lgan changning sifat tarkibi va uning miqdorini 
hisobga olgan holda gigiyenik baho beriladi. O lingan m a’lum otlar asosida 
ishchilar salom atligini saqlash va sog‘aytirish choralari belgilanadi. Buning 
uchun ishlab chiqarish jarayonini, jihozlarni, xom ashyoni, uni tashish va 
ishlatish usullarini o ‘rganish orqali hosil b o ‘ladigan changning kimyoviy 
tarkibiga baho beriladi. Xomashyoni ishlatish texnologiyasiga (mexanik, 
term ik, kim yoviy) k o ‘ra ishlab chiqarish jarayonlarida turli tartibli changiar 
hosil bo‘ladi, shuningdek, tayyor m ahsulotni qayta ishlash jarayonida 
ham (maydalash, charxlash, sayqal berish, silliqlash, jilo berish, tashish, 
sochiluvchan m ahsulotlam i tortish, qadoqlash, m etalli m ateriallam i qayta 
ishlash (termik, kim yoviy) zararli changiar hosil b o ‘ladi.
Ish zonasidagi havo tarkibidagi chang m iqdori havo sinamasi jihozida 
aniqlanadi. Buning uchun changli havo taxm inan poldan 1,5 metr, 
balandlikdagi ish joyidan 1-3,5 m va undan ortiq m asofalardan nam unalar
43


olinib tekshiriladi.Tekshirishda tortish usuli qo ilan ilad i. Ish zonasidan 
chang miqdorini havoning hajm birligida (1 
I
yoki 1 m3) changning 
og‘irligi m illigramlarda aniqlanadi. 
Bundan tashqari, changlam ing 
dispersligi ham aniqlanib, uning y o ‘l q o ‘ysa b o iad ig an oxirgi darajasiga 
(YQOD) solishtiriladi.

Download 8,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   244




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish