M. T. Yulchieva, N. T. Atamuratova

Gulqoqi  (qoqio‘t).  Gulqoqi  xalq  tabobatida  xam  qadrli,  Abu  Ali  ibn 
Sino  gulqoqining  o‘t  shirasini  istisqo  va  jigar  xastaliklarini  davolashda 
qo‘llagan, sut shirasi bilan ko‘zga tushgan oqni ketkazish usulini bilgan, 
o‘simlik    sharbati  bilan  gazandalar  zaxarini  raddiya  etgan,  o‘simlik  
o‘tidan  tayyorlangan  qaynatmani  xaroratni  pasaytiruvchi,  a’zolarni 
mustaxkamlovchi omil sifatida tavsiya etgan. Ibn Sino gulqoqining barg 
talqonini ishtaxa ochuvchi vosita deb bilgan. 
Gulqoqi  xalq  tabobati  amaliyotida  keng  ko‘lamda  qo‘llaniladi.  Jumladan, 
o‘simlikning ildiz va barglaridan tayyorlangan damlama buyrak kasalliklarini 
davolashda, o‘t va peshob xaydashda, qonni poklashda qo‘l kelishi bilan birga, 
muloyim  surgi  sifatida  xam  inobatga  olingan.  Bundan  tashkari,  gulqoqi 
ildizidan tayyorlangan damlama jigar shamollashida,  o‘t kopchasi xastaligida, 
me’daning  yallig‘lanishi  va  bavosilda  ijobiy  natija  beradi.  SHu  bilan  birga, 
bunday  damlama  tish  va  tomoq  og‘rig‘ida  ogiz  chayqash  uchun  xam 
ishlatiladi.  Xalq  tabobatida  gulqoqi  bargini  maydalab,  uzum  sirkasi  bilan 
chirband  qilib  temiratkiga  surtiladi,  sut  shirasi  sugallarni  ketkazishda 

---

387 
 
foydalaniladi. 
Ilmiy manbalarda yoritilishicha, gulqoqining ildizi ko‘kunlash- tirib ichilsa, 
azolardagi  rutubat  va  zaxarli  moddalar  —  ter,  peshob  va  najas  orkali 
chikibketadi. Gulqoqi zaminida tayyorlangan dorivor preparatlar gush, xuppoz, 
chipkon,  sizlogich,  xusnbuzar  va  teri  parishonligida  ijobiy  natija  kursatishi 
mumkin. 
Ilmiy  tibbiyotda  gulqoqi  ildizidan  tayyorlangan  qiyom  ishtaxa  ochish, 
ovqatni  xazmlash  jarayonini  yaxshilash  xamda  o‘t  xaydovchi  dori  sifatida 
tavsiya  etiladi.  Gulqoqi  asosida  tayyorlangan  bir  qator  tibbiy  choy  va 
yig‘malar, xap dorilar bo‘lib, dorixona va giyoxxonalardan joy olgan.