M. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov

Nazorat va muhokama uchun savollar 
1.
Daromad, iste’mol va jamg‘armalar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikka 
izoh bering? 
2.
Avtonom iste’mol kategoriyasining mohiyatini tushuntirib bering. 
3.
Iste’mol va jamg‘arish grafiklarini izohlang. Iste’mol 
va
jamg‘armaga o‘rtacha va chegaraviy moyillik ko‘rsatkichlarini 
izohlab bering? 
4.
Qaysi mablag‘larni investitsiya tarkibiga kiritamiz? 
5.
Akselerator modelini tushuntirib bering. 
6.
Kutilayotgan sof foyda normasi o‘zgarishi qaysi sabablarga ko‘ra 
ro‘y beradi va u investitsiya hajmiga qanday ta’sir ko‘rsatadi. 
 

---

88 
7-BOB. KEYNSNING TOVARLAR VA XIZMATLAR 
BOZORIDAGI MAKROIQTISODIY MUVOZANAT MODELI 
 
Reja: 
7.1.
 
Keynsning makroiqtisodiy muvozanat nazariyasi asoslari. 
7.2.
 
Haqiqiy va rejalashtirilgan xarajatlar. 
7.3.
 
«Keyns xochi». Ishlab chiqarish hajmining muvozanat
darajasiga erishish mexanizmi. 
7.4.
 
Avtonom xarajatlar multiplikatori. 
7.5.
 
Retsession va inflatsion uzilish 
 
7.1.
 
Keynsning makroiqtisodiy muvozanat nazariyasi asoslari 
Klassik maktab namoyondalari bozorlar va baholarning umumiy 
muvozanati nazariyasini yaratdilar. Ularning umumiy muvozanat 
konsepsiyasiga ko‘ra iqtisodiyotda faqatgina to‘liq bandlilik 
sharoitidagi muvozanat mavjud bo‘lishi mumkin. Bunday xulosa 
J.B.Seyning bozorlar qonuniga tayanadi. Bu qonunga ko‘ra mehnat 
taqsimotiga asoslangan iqtisodiyotda har bir subyektning ishlab 
chiqarishi bir vaqtning o‘zida boshqa subyektlarning ishlab chiqarish 
natijalariga talab hisoblanadi. Oxir-oqibat yalpi talab yalpi taklifga 
teng bo‘ladi. Klassik iqtisodchilar fikriga ko‘ra AD ≠ AS holati ro‘y 
bermaydi, umumiy xarajatlar miqdori yetishmay qolgan, ya’ni AD< 
AS holati ro‘y bergan sharoitda ham baho, ish haqi va foiz stavkasi 
kabi dastaklar ishga tushadi va natijada xarajatlar miqdorining 
kamayishi ishlab chiqarishning real hajmi, bandlik va real daromadlar 
miqdorining kamayishiga olib kelmaydi. 
Makroiqtisodiy muvozanatning klassik modeli ishlab chiqarish 
hajmi resurslarning bandliligi va ishlab chiqarish texnologiyalarining 
funksiyasi hisoblanadi va egiluvchan baholar mexanizmi tomonidan 
potensial darajada tutib turiladi degan shartlarga tayanadi. Egiluvchan 
baholar mexanizmi hisobiga bozor iqtisodiyoti barcha mavjud 
resurslarning to‘liq bandlilgini ta’minlab turadi. 
Klassik makroiqtisodiy muvozanat modelining o‘ziga xos 
xususiyati pulning neytralligi prinsipini ko‘zda tutishidir. Bu model 
pul massasi real ishlab chiqarishga hech qanday ta’sir ko‘rsatmaydi 
degan prinsipga asoslanib tuziladi. Klassiklar modelida pul bozor 

---

89 
agentlariga faqatgina bitimlarga xizmat qilishi, ya’ni oldi-sotti 
jarayonida sof texnik vazifalarni bajarishi uchungina kerak. Bu asosga 
ko‘ra klassiklar tomonidan klassik dixotomiya konsepsiyasi 
shakllantirilgan.