М. Субанова, Г. Жамангулова биология

Фикрлаш босқичи (мустаҳкамлаш қисми)
Янги мавзудаги терминлар ичидан ўқувчи ўзи истаган 5 терминни 
олиб, унга қисқача аниқлама беради.
Масалан: орган, организм, ўсимлик билан жониворларнинг озиқла-
нишидаги фарқи, жонли, жонсиз табиатнинг ўзгачалиги, экология, нафас 
олиш, кўпайиш, ўсиш, ривожланиш, ҳатти-ҳаракат (қўзғалиш) в.б.
Бу топшириқни бажариш билан ўқувчилар олган билимларини 
таҳлил қилиб, хулосалаб, уни аниқ, қисқа хулоса чиқаришда тўғри 
қўллай билишни ва ҳар бир янги мавзудаги терминларга эътибор бериб, 
унинг мазмунини тушунишни, асосли жавоб беришни в.б. ўрганишади.
Баҳолаш: Якка тартибда баҳолаш
Уйга топшириқ: Чўлда ўсган ўсимликлар ўрмондаги ўсган 
ўсимлик лардан нимаси билан фарқланади?
Топшириқни суратлар билан бажарса бу ҳам анча қизиқарли бўлади. 
Маса лан, журнал ёки китоблардан олинган рангли суратлардан чўлда 
ўсган ўсимликларни алоҳида, ўрмонда ўсган ўсимликларни шароити би-
лан алоҳида ёпиштириш орқали уларнинг фарқини аниқ пайқаса бўлади. 
(Бу топшириқни текширишда ўқитувчи ҳар бир ўқувчининг билганларини 
доскага бир гап билан ёздирса, якунида чўл билан ўрмонни ватан қилган 
тирик организмлар муҳитига қарата қандай мослашаганлиги маълум 
бўлади ва булар кейинги мавзу учун чақириқ хизматини бажара олади).
9-§.
Дарснинг мавзуси: Фасл ўзгаришлари, Ўсимликлар ҳаётидаги куз-
ги ўзгаришлар
Дарснинг мақсади: 
А) Ўқувчиларнинг билим олишда ютуқларга эга бўлиши: даврий 
ҳодислар ва уларнинг сабаблари, йил фаслларидаги алмашинувлар, 
ўсим ликлар дунёсидаги ўзгаришлар, кузги барг сарғайиши, тўкилиши ва 
бунинг сабаблари в.б. тўғрисида билимларга эга бўлишади.

---

59
Б) Ўзини ўзи ривожлантиришдаги ҳаракатлари: табиатдаги ҳоди-
саларга йил фаслини аниқлашга, ўсимликларнинг ҳаётидаги ҳар бир ўз-
гаришларнинг, муҳитнинг шартларини (қурғоқчил, серёғин, совуқ в.б.) 
таъсирини билиб, унинг олдини олишга, баҳор, куз, ёз, қиш фасллари-
да ўсимликлар дунёсидаги умумий ўзгаришларни кузатишга, шунинг-
дек аниқлай билишга ўрганишади. Булар билан бирга ўқувчи танқидий 
фикр юритишга, ижодий иш олиб боришга, ўзининг фикрини таҳлил 
қилишга,элакдан ўтказишга ўрганади.
В) Ўқув материалининг таълим-тарбиявий таъсири: Ўқувчиларнинг 
табиат ҳодисаларини кузатиши, сезиш шу орқали табиат чақириқларини 
қабул қилиши ва уларнинг илмий асосда шаклланиши амалга оширилади.
Дарснинг ўқув қуроллари:
Воситалар: йил фасллари, йил фаслларининг астрономик сабабла-
ри, йил фаслларига қарата ўсимликлар ҳаётидаги ўзгаришлар, кузги барг 
сарғайиши, тушиши ва бунинг сабаби в.б. тўғрисида дарсликлар, жур-
наллар, суратлар, видеолар, анимациялар в. б.