М. С.Қосимова, Ш. Ж. Эргашходжаева, А. Н. Самадов, И. Б. Шарипов. Кичик бизнес ва тадбиркорлик. Ўқув қўлланма. – Т.: 2010, – 256бет

Аудиторлик компанияси
– бу турли йўналишдаги фирмаларнинг бозор ва 
бизнес соҳасидаги имкониятларини аниқлаб берувчи молия-хўжалик 
фаолиятини ялпи тафтиши билан шуғулланувчи муассаса.
Суғурта компанияси
– суғурталовчи ролида майдонга тушувчи, яъни 
суғурта ҳодисаси рўй берган чоғда суғурталанган шахснинг зарарларини 
қоплаш мажбуриятини ўзига олувчи ташкилот.
Бунинг 
натижасида 
кичик 
бизнес 
ва 
хусусий 
тадбиркорлик 
субъектларининг мамлакатимизда янги иш ўринлaрини тaшкил қилиш, 
aҳoлининг дaрoмaдлaри вa фaрoвoнлигини oширишнинг муҳим омили 
сифатидаги натижалари салмоқли бўлиб бормоқда. 
 
6.2. Кичик бизнес ва тадбиркорликни ривожлантиришда
банкларнинг роли 
 
Бозор иқтисодиѐти ўтилиши туфайли мамлакатда янги молиявий сиѐсат 
ишлаб чиқилди ва ҳукумат томонидан реал ҳаѐтда амалга оширилмоқда. 
Жамиятдаги ҳар бир иқтисодий фаолиятнинг бошла-ниши давлатнинг яқиндан 
туриб берган молиявий ѐрдами туфайли ривожланиб, такомиллашиб боради. 
Жумладан, кичик ва хусусий тадбиркорликни қўллаб-қувватлашда банкларнинг 
ролини ошириб боришга алоҳида эътибор берилади. 
Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик корхоналарининг асосий фаолияти 
банклар билан чамбарчас боғлиқ бўлиб, улар олиб бораѐтган фаолият – хом 
ашѐни сотиб олиш, ишлаб чиқарилган товарлар, кўрсатиладиган хизматларга 
ҳақ тўлаш, ишловчиларни иш ҳақи билан таъминлаш, турли тоифадаги 
корхоналар, фирмалар ва бошқалар юридик шахслар билан бўладиган 
иқтисодий муносабат-лар, яъни олинган фойдадан, даромаддан солиқ тўлаш, 
транспорт, коммунал хизматлар учун тўловларнинг барча турлари банклар 
орқали, ўз навбатида, олинадиган кредитлар ва бошқа ҳисоб-китоблар ҳам 
банклар орқали амалга ошади. 
Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, мамлакатимиз мустақилликка 
эришгунга қадар банк ва банклар билан бўладиган турли иқтисодий 
муносабатлар унчалик ошкора этилмас эди. Жаҳон хўжалигининг муҳим 
хўжалик юритиш қисми бўлган кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик 
корхоналарини барча фаолияти банклар билан боғланганлиги бугунги кунда 
ҳаммага маълумдир. Шунинг учун ҳам ривожланган мамлакатларда, масалан, 
АҚШда банк тизимининг фаолияти ниҳоятда ривожланган бўлиб, 
тадбиркорликнинг актив иқтисодий фаолият кўрсатишида банклар барча мулк 
шаклидаги корхоналарга комплекс равишда хизмат кўрсатади.
Бугунги кунда мамлакатимиз 30 та банк фаолият кўрсатиб, шундан 3 таси 
давлат банклари, 13 таси акциядорлик тижорат банклари, 9 таси хусусий 

---

119 
банклар, 5 таси хорижий капитал иштирокидаги банклар ҳисобланади (6.2.1-
расм).