М. С.Қосимова, Ш. Ж. Эргашходжаева, А. Н. Самадов, И. Б. Шарипов. Кичик бизнес ва тадбиркорлик. Ўқув қўлланма. – Т.: 2010, – 256бет

элементлари
ва 
моддалари
бўйича гурухларга ажратилади. Бундай гурухлаш: 
• режалаштирилган махсулот ишлаб чиқаришнинг моддий ва меҳнат 
сарфларига эхтиѐжни аниқлаш; 
• ҳаражатларни иқтисодий мазмунига кўра тақсимлаш; 
• умумий ишлаб чиқариш ҳаражатлари миқдорида у ѐки бу ҳаражат 
элементларининг улушини аниқлаш имконин беради. 
Масалан, бухгалтерия ҳисобида маҳсулот ишлаб чиқариш таннархини 
ҳосил қилувчи ҳаражатлар иқтисодий мазмуни ва умумийлик хусусиятларига 
кўра қуйидаги 
элементларга
ажратилади: 
• ишлаб чиқаришнинг моддий ҳаражатлари; 
• ишлаб чиқаришга тегишли меҳнатга ҳақ тўлаш ҳаражатлари; 
• ишлаб чиқаришга тегишли ижтимоий суғуртага ажратмалар; 
• асосий воситалар ва номоддий активлар амортизацияси; 
• ишлаб чиқаришга оид бошқа ҳаражатлар. 

---

159 
Саноат корхоналарида маҳсулот таннархини ҳисоблаш моддалари 
 
 
 
 
 
 
 
 
7.2.1-расм. 
Иқтисодий ҳисоб-китобларда маҳсулот таннархини режалаштириш ва 
ҳисоблашда ҳаражатларни 
ҳисоблаш моддалари
бўйича гуруҳлаш қабул 
қилинган. Саноат корхоналаридан 
махсулот таннархини ҳисоблаш 
моддалари
қуйидагилардан ташкил топади. 
Махсулотнинг ишлаб чиқариш таннархини ҳосил қилувчи ҳаражат 
элементлари
ва 
ҳисоблаш
моддалари
орасида ўзаро боғлиқлик мавжуд. 
7.2.2-жадвал. Махсулот таннархини хосил қилувчи харажат элементлари 
ва ҳисоблаш моддаларининг ўзаро боғлиқлиги 
Ҳисоблаш моддалари 
Ишлаб 
чиқариш-
нинг
моддий 
хара-
жатлари 
Ишлаб 
чиқаришга 
тегишли 
меҳнатга ҳақ 
тўлаш 
харажатлари 
Ишлаб 
чиқаришга 
тегишли 
ижтимоий 
суғуртага 
ажратмалар 
Асосий 
воситалар 
амортиза-
цияси 
Бошқа 
ишлаб 
чиқариш 
харажатлари 
Хом 
ашѐ 
ва 
асосий 
материаллар (қайта кирим 
қилинган 
чиқитлардан 
ташқари) 
Сотиб олинган бутловчи 
қисмлар 
ва 
ярим 
фабрикатлар 
N