M. R. Usmanov Turizm geografiyasi udk 911. 3(575. 13)

Avtomobil transporti. 
Mustaqillikning ilk yillaridan ishonchli 
va qulay transport infratuzilmasini yaratish davlatimiz siyosatining 
ustuvor yo`nalishlaridan biri etib belgilangan. Tarixan qisqa davrda 
qurib bitkazilgan xalqaro ahamiyatga ega avtomobil yo`llari, 
ko`priklar Vatanimizning iqtisodiy va madaniy rivojlanishini 
ta`minlashda, xalqimizning uzog`ini yaqin qilishda muhim omil 
bo`lmoqda. 
Respublikada 
bunyodkorlik 
ishlarini 
davom 
e`ttirish 
maqsadida, 2011-2015 yillarda transport va kommunikasiya 
infratuzilmasi qurilishini jadal rivojlantirish dasturining qabul 
qilinishi ishlab chiqarish, transport va muhandislik-kommunikasiya 
infratuzilmasi tarmog`ini mamlakat va hududlar iqtisodiyotini 
istiqbolli taraqqiy e`ttirish bo`yicha amalga oshirilgan dasturlar 
bilan uzviy bog`liq holda yanada rivojlantirish imkonini berdi. 
Ushbu dasturga muvofiq, 2012 yilda qariyb 500 kilometrlik to`rt 
yo`lakli zamonaviy avtomobil yo`llarini qurish va rekonstruksiya 
qilish ishlari yakunlandi. Shuningdek, ayni damda qator loyihalar, 
maqsadlar qilib borilmoqda. Misol uchun, Toshkent shahrida, 2 yil 
davr mobaynida, asosiy qatnov yo`llarni qaytadan rekonstruksiya 
qilib, yangi, qulay va xavfsiz ko`priqlar bunyod etildi. Buxoro 
viloyatida esa Olot-Qarako`l-Jondor avtotrassa yo`lini sifatli qilib 
asfaltlar yotqizilayotganligi, shu bilan birga Kogon tumanida 
qulagan ko`prik o`rnida, ko`p yillar xizmat qiladigan yangi, sifatli 
ko`prikni qurib bo`linganligidir. Agarda avtomobil va shahar elektr 
transportlar bo`yicha yo`lovchilarni tashish va yo`lovchilar tashish 
aylanmasini 2000-2015 yillarni kuzatib chiqadigan bo`lsak 3-
diagrammada yoritilgan. 
O`zbekistonda transport infratuzilmasini yana yaxshilash, 
yo`lovchilarga xizmat sifatini oshirish va qolaversa, chet 
mamlakatlar bilan aloqani ko`proq ko`payishini ta`minlash kerak 
deb 
o`ylayman. 
O`zbekistonda 
transport 
infratuzilmasini 
rivojlantirish muammolari: 

Yo`l bo`yi, yo`lning qatnov qismlar va turistik shahar 
markazlardagi yo`l bo`ylarida, aniq, ko`rinadigan, sifatli, yorqin, 

---

187 
jahon standartlariga mos keladigan yo`l ko`rsatkichlar, shu bilan 
birga aniq axborot beruvchi yo`l ko`rsatkichlarning yo`qligi; 

Mehmonxonalar, restoranlar, bar, davlat korxonalari, 
markaziy bog`lar va bozorlarning oldilarida avtomobillarni uchun 
avtomobil qo`yish joylarida muammolar mavjudligi va avtomobil 
qo`yish maydonchasi mavjud emasligi; 

Yo`nalishli shaharlararo, viloylatlararo qatnaydigan 
avtobuslarning aniq jadval berilmaganligi, hamda, mijozlar 
xizmatning sifati yaxshimasligi; 

Temir yo`llar bekatlarida avtomat bankomat (self 
service ticket bancomat) mavjudmasligi, shu bilan birga, temir 
yo`l kassalar oldida tartibsiz navbatlarning kelib chiqishi oldinini 
oladigan navbatni tartib bilan qo`yadigan maxsis aparatni mavjud 
emasligi; 

Viloyatlarda, shaharlarda, va tumanlarda ko`zi ojiz 
istiqomat qiladigan manzillari oldidagi yo`llarda maxsus tovushli 
svetaforlarning mavjud emasligidir. 
Ushbu muammolar yechimi uchun bir qancha takliflarimiz 
quyidagilardan iborat: 

Yo`l bo`yi, yo`lning qatnov qismlarida va turistik markaz 
shaharlarning yo`l bo`yida, aniq ko`zga ko`rinadigan, turli turdagi 
ranglar bilan ajratib ko`rsatadigan zamonaviy, electron yo`l 
ko`rsatkichlar o`rnatish orqali, ham mahalliy aholini ham chet el 
sayyohini chetdan avtomashina bilan keldigan turistlarni yo`l 
transport 
hodisasini, 
shu 
bilan 
birgalikda, 
mo`ljallagan 
manzillariga tez va xavfsiz yetib olish, shu bilan birga, 
shaharning tarixiy markazlaridan boshlab butun shaharda yagona 
dizayndagi informatsion ko`rsatkichlar o`rnatish (yakka tartibdagi 
mustaqil sayyohlar uchun qo`shimcha qulayliklar yaratish 
maqsadida); 

Temir yo`llarda bekatlarida avtomat bankomatlar (self 
service ticket) o`rnatish orqali, bekatlarda tartibsiz navbatlarni 
paydo bo`linishi sabab, bir qancha salbiy muammolarni kelib 
chiqishi, shuningdek, temir yo`llarning bekatlarida zamonaviy 
yangi texnologiyalar bilan ta`minlash, mahalliy aholini yangicha 
texnologiyalarga bo`lgan tushunchalarni oshirish, kelajakda yangi 

---

188 
g`oyalarni paydo bo`lishiga olib kelish maqsadida; 

Piyoda va velosipedlar uchun yurishga mo`ljallangan 
zonalarni tashkil qilish va takomillashtirish. 
Yuqoridagi takliflarni hayotda tadbiq etishdan ko`rilayotgan 
natijalar qisqacha quyidagilardan iborat: 

Buxoroga tashrif buyuruvchi sayyohlarning mustaqil 
tarzda sayohat qilishlari uchun qo`shimcha qulayliklar yaratilgani 
sababli, shaharning turistik obro`i oshishi; 

Shaharning turistik infratuzilmasi sifati sezilarli darajada 
oshadi va shaharning jozibadorligi ma`lum miqdorda oshadi; 

Shaharlarning 
transport 
infratuzilmasini 
yanada 
yaxshilash orqali ham ichki va tashqi turizmni sayohchilarga 
sifatli xizmat ko`rsatib, turizmi rivojlangan davlatlar qatorasiga 
kirish orqali ko`zda tutiladi. 
Xulosa 
qilib 
aytadigan 
bo`lsak, 
O`zbekistondagi 
transportlarning infratuzilmasini qisqa muddat ichida, yangi 
texnologiylar, sifatli yo`llar orqali, shu bilan birga, ertalabdan 
kechgacha xizmat qiluvchi professional kadrlarni malakasini 
oshirish, aholini va chet el sayohlarga qilingan xizmatdan rozi 
bo`lishlari, har doim zarur deb o`ylayman. Yuqorida aytilgan ba`zi 
kamchiliklarni ko`rib chiqib, o`zimizga muofiqlashtirsak, transport 
infratuzilmasi sohasidan ozgina bo`lsa ham siljitgan bo`lardik.