M. N. Musayev

1-karbamid eritmasi uchun bak; 2-nasos; 3-absorber.

Qurilma karbamid eritmasi uchun hajmi 18 m³ bo'lgan bakdan, eritmani absorberga uzatadigan ish unumi 30 m³/s (40 m. suv ustuni napor) li nasosdan, tutun gazini absorberga uzatish uchun ish unumi 100 ming m³/s (870 mm. suv ustuni napor) bo'lgan MV—18A markali ventilatordan, diametri 3 m, balandligi 8 m, ish unumi 60m3/s ikki bosqichli quyunli kontakt va tomchi qaytargich tagida joylashgan 12 ta forsunkall sug‘orish bosqichiga ega bcMgan absorberdan iborat.

Izlanishlar qurilmada turli yoqilg'ilarni (ko‘mir, gaz) yoqish va turli ishlash rejimi asosida olib borildi. Sinov-sanoat tekshirishlari

112

www.ziyouz.com kutubxonasi natijasi shuni ko‘rsatadiki, tutun gazlarini azot va oltingugurt oksidlandan to‘liq tozalash karbamidni absorbsion eritmadagi konsentratsiyasi 70—120 g/1 va jarayon harorati 70—95 °C bo‘Iganda erishiladi. Azot oksidlarining oksidlanish darajasi tadqiqot paytida 19 dan 26% gacha o‘zgaradi.

Absorbsion eritmada ammoniy sulfatni yig‘ilishi munosabati bilan uni qayta ishlash muammosi turadi. Absorbsion eritmada karbamidning konsentratsiyasini doimiy ushlab turish bilan undagi tutun gazlarini tozalashda ammoniy sulfatning konsentratsiyasini 350 g/1 gacha ishlatish mumkin. Bunday konsentrlangan eritmani sxemadan olib chiqish va uni qayta ishlash zarur. Ishlatilgan absorbsion eritmalami qayta ishlashni bir necha sxemalari ko‘rib chiqildi. 10.6-rasmda (tutun gazlarni SO₂dan ho‘l-quruq ohaktoshli dastlabki tozalash usuli bilan) gips (ammoniy sulfat ham olish mumkin, lekin bu qimmatgatushadi) olish sxemasi keltirilgan.

3 — kukuklovchili qu qurichjg^ ga mligl 8888 kaki bo ‘Imagan an(OH)₂ va CaSO₃(qayta foydalangan) suspenziyasi va tutun gazlari beriladi. Uch sikl davomida oltmgugurt dioksidi kalsiy gidrooksidi bilan birikadi, natijada uning konsenCratsiyasi 50% ga kamayadi. Keyinchalik tutun gazlari 8 — absorberga azot oksidlarndan va qoldiq oltingugurt dioksididan tozalash uchun beriladi. Shundan keyin gazlar atmosferaga tashlanadi.

Absorbsion eritma 9 — idishda karbamidning konsentrlangan eritmasidan tayyorlanadi; u absorberda ammoniy sulfatining kcnsenCratslyasi 300—350 g/1 bo'lguncha sirkulatsiyalanadi; shundan keyin gazlarni SO₂ dan tozalash bosqichida ishlatilgan pulpa bilan ishlov beriladi. Pulpa 50% Ca(OH)₂, CaSO₄2H₂o va CaSO, dan iborat bo‘lib, namligi 29% ga teng. SO2 bilan reaksiyaga kirishmagan kalsiy gidroksidi ammoniy sulfat bilan birikib gips hosil qiladi va ammiak ajralib chiqadi.

25% Ca(OH)₂dan iborat gips suspenziyasi SO₂dan tozalashga yubcrllayoCgan 1 — elektr filtrdan o'tgach tutun gazlari bilan kukunlovchili 2 — quritgichda quritiladi. Pulpa tarkibidagi kalsiy gidroksidi quritish sharoitida qisman SO2 bilan birikadi, natijada 86% CaSO₄, 7% Ca(OH)2, 3% CaSO, va 4% kuldan iborat mahsulot hosil bo‘ladi. AJralaycCgan ammiak quritishdan oldin tutun so‘ruvchiga

113

www.ziyouz.com kutubxonasi

6.