M. M. Muhammadsidiqov xalqaro mintaqashunoslik

63 K. Doych. The analysis o f international relations. Englewood eliffs N.J.:
Prentice - Hall 1978, 134 p..
64 B.Heltne. The future o f regionalism: old divides, new frontiers. - Routledge,
London and New York, 2008
65 Сергунин A.A. Проблемы и возможности регионалистики// Полис.
1994, №5, 149-150 с.
100

---

Ko‘rinib turibdiki, mintaqaga uning asosiy belgilaridan kelib chi- 
qib yondashish ko‘proq qoTlaniladi.
“Mintaqaviy hamkorlik” tushunchasi haqida ham turli qarashlar 
mavjud. Rossiyalik tadqiqotchi Olga Butorina mintaqaviy hamkorlik 
to‘grisida “globallashuv sharoitida dunyo stratifikatsiyasi66 jarayo- 
niga bir guruh davlatlaming anglangan faol ishtiroki modelini o‘zida 
aks ettiradi67, degan konsepsiyani ilgari suradi. Ta’rif lo‘nda va ancha 
mukammal bo‘lib, mintaqaviy hamkorlik aynan globallashuv sharoi­
tida yuz berayotganligini, bu anglangan faoliyat ixtiyoriylik asosida 
sodir boTishini aytadi. Tadqiqotchi ко‘proq jarayon asosiga e’tibomi 
qaratadi. Shu bilan birga, bu yondashuvda makon omili aks etmagan. 
Ya’ni ma’lum bir mintaqada joylashish sharti ko‘rsatilmagan. Bun­
day yondashuv asosida global hamkorlik bilan mintaqaviy hamkor­
likni farqlash qiyin kechadi.
(i'arb tadqiqotchisi E.Xaas bu atamani milliy koTamda harakat 
qiluvchi davlatlarni o'ziga torta oladigan yangi siyosiy ta’sir etuvchi 
markazlarning vujudga kelish jarayoni68, deydi. Muallif yondashuvda 
asosiy e’tiborni jarayon mahsuliga qaratadi va Yevropa Ittifoqi ham­
korlik modelidan kelib chiqib yondashishga harakat qiladi. Bugungi 
kunda nafaqat siyosiy ta ’sir markazlari, shuningdek, iqtisodiy ta’sir 
markazlari ham mintaqaviy hamkorlikni ta’minlab bermoqda. Bu 
borada Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov to‘gri ta’kidlaganlari- 
dek, “...barcha ishtirokchi mamlakatlar tomonidan tanlangan va 
vujudga keltirilgan umumiy boshqamvchi tuzilmalar faoliyat olib 
borayotgan Yevropa Ittifoqi bilan bir qatorda Janubiy Sharqiy Osiyo 
(ASEAP) va Osiyo-Tinch okeani mintaqasi (ATES) mamlakatlari tajri- 
basi ham mavjud. Biroq ularda milliy davlatlardan yuqori turuvchi Parla- 
mentlar, Vazirlar kengashlari va boshqa birlashtiruvchi tuzilmalar yo‘q”69.