M. M. Muhammadsidiqov xalqaro mintaqashunoslik

52 Европа Иттифоки Я ИМ хджми буйича дунёда етакчи уринни
эгаллайди. Кдранг. http: //cia.gov/ library/publication/the-world-facebook/
53 Карапг. Haas Е. The Uniting o f Europe: Political,Social and economic
Forces, 1950-1957 London 1958’ Lingberg L. The Political Dynamics o f
Europion Economic Integration. London. 1963.
54 http//gufo.mc.content pol/sotrudnichestvo-l 523.
97

---

soniyat istiqboliga soya solayotgan terroristik tashkilotlar ham o ‘zaro 
hamkorlikka intiladi.
Boshqa bir talqinga ko‘ra, hamkorlikni bevosita konflikt bilan 
bog‘lashga e’tibor qaratilgan. Unda yozilishicha, u - tomonlaming 
birgalikdagi faoliyati, konfliktlaming oldini olishi yoki unga birga­
likda yechim izlashga oid yo‘nalish bo‘lib, hamma ishtirokchilaming 
manfaatlarini qondirishga xizmat qiladi55. Bunda muhim jihat man- 
faatdorlik ochib berilgan bo‘lsa-da, konflikt masalasiga urg‘u berish 
hamkorlik mohiyatini tushunishga to‘sqinlik qiladi. Chunki hamkor- 
likdan maqsad faqat konfliktni oldini olish emas, balki o‘zaro man- 
faatlami qondirishdir.
Yana bir masala - hamkorlik vaziyat yoki jarayon to‘g ‘risida 
turli qarashlar o ‘rtaga tashlanadi. Masalan, G‘arb tadqiqotchilaridan 
R.Koxeyn davlatlararo hamkorlikni tahlil qilarkan, unga aktorlar fak- 
tik yoki kutiladigan manfaatdorlik uchun o ‘z munosabatlarini tartibga 
solish vaziyati (situatsion) deb yondashadi56.
Xalqaro hamkorlik masalasini uzoq yillar tadqiq qilgan G‘arb 
olimi E.Milner bu jarayon ekanligini ilgari surib, uch elementdan 
tashkil topishini ta’kidlaydi:
• hamkor davlatlaming umumiy maqsadi;
• vaziyatdan foydani (manfaatdorlikni) kutish;
• manfaatdorlikni o ‘zaro xarakterga egaligini ilgari surish.
Olimning fikricha, yuqoridagi uch elementning reallikka aylanishi
esa yaxlit jarayonni qamrab oladi57.
Rossiyalik professor RA. Sigankov hamkorlikni jarayon bilan 
bog‘liqligiga to‘xtalib, uni muzokara, kelishuv va unga amal qilish- 
dan iborat yaxlit jarayon, deydi58.