M. M. Axmetjanov, sh sh. Olimov, S. S. Avezov. P e d a g o g I k mahorat

Sh — Shizoid tip
Bunday bolalar bolalikdan yolg’iz o`ynashni yoqtiradi. 
Ular tengdoshlariga kam intiladi, shovqinli o`yinlardan qochadi, kattalarning 
o`zaro suhbatlarini jim o`tirib, tinglashni afzal ko`radi. O`smirlik yoshda shizoid 
tipning barcha xususiyatlari chuqurlashadi. Dastlab odamlarga aralashmaslik va 
uzoqlashishni ko`rish mumkin. Ba`zan yolg’izlik o`z qiziqishlari bilan yashaydigan 
o`smirlarni oz darajada o`ziga tortadi. Aloqa o`rnata olmaslik qobiliyati hammadan 
ko`p uni tashvishga soladi. O`ziga o`xshash do`stni izlashdagi muvaffaqiyatsiz 
urinishlar, aloqaning tez uzilishi yanada tortinchoq bo`lishga majburlaydi. 
O`zgalar uchun ichki dunyosi har doim yopiq va ko`pincha sarguzasht ishlar 
bilan to`la bo`ladi, shizoid o`smirlar to`satdan yaxshi tanish bo`lmagan va tasodifiy 
kishiga ham ichidagini aytib, yorilishi mumkin. SHu bilan bir vaqtda ularning ichki 
dunyosi yaqin kishilarga noma`lumligicha qolishi mumkin. Ichki dunyosini anglab 
bo`lmaslik va his — tuyg’ularini ko`rsatishda tiyiqlik ko`p hatti — harakatlarini 
boshqalar uchun kutilmagan va tushunarsiz qiladi. SHizoid o`smir turmushdagi 
mayda g’amxo`rlikka chidashi mumkin, u buni sezmasdan o`rnatilgan tartib va 
rejimga bo`ysunishi mumkin. Lekin, uning sarguzashtlari, qiziqish dunyosi haqida 
ruxsatsiz gapirishga urinishga ham qat’iy norozilik ko`rsatishi mumkin. 
Atrofdagilar uning jinsiy faolligini sezmasligi mumkin. Lekin, tashqi 
«shahvoniylikka qarashli», jinsiy hayotdan hayratlanish, yorqin ishqiy sarguzashtlar 

---

258 
bilan birikishi mumkin. Guruhiy qonunni buzishlar xos emas. Lekin, guruh «o`z 
odami deb tan olinishi uchun», «guruh uchun» jinoyat qilishga ham tayyor. Ulfatlar 
orasida juda sezgir, xotin — qizlarga mulozamat ko`rsatishga, tegishishga, sharoit 
mavjud bo`lganda jinsiy yaqinlik qilishga qodir emas. Shizoid o`smirlar o`zgalar 
uchun tasodifan eng qo`pol shakllarda jinsiy faollik ko`rsatishi mumkin.