M. M. Axmetjanov, sh sh. Olimov, S. S. Avezov. P e d a g o g I k mahorat

Tovush eshitilishining uchuvchanligi, (polyotnost) 
bu ovoznimasofaga moslay olish, tovushni boshqara olishidir.
Tovushning egiluvchanligi va harakatchanligi tovushni yengil boshqarish va 
tinglovchilarga moslashtira olishidir.
Diapazon
 - tovushning hajmi. Uning chegarasi juda yuqori va past ton bilan 
aniqlanadi.
Tembr
- tovush bo‘yog‘i, yorqinligini namoyon qilib, shu bilan birga 
nutqning chiroyli, mayin, jozibali, o‘ziga xosligini ta’minlaydi.
O‘qituvchida kasbiy kasallik kelib chiqmasligi uchun, tovush gigienasiga amal 
qilish kerak. O‘qituvchi ish vaqtining 50 foizi davomida gapirib turadi. O‘qituvchi ish 
vaqti tugagach, 2-3 soat davomida uzoq vaqt kishilar bilan so‘zlashishdan qochishi 
talab qilinadi. Zapyp bo‘lib qolsa qisqa va sekin gapirishi kerak.
Dars jadvali qo‘yilishida shunga e’tibor berish kerak. 3-4 soat darsdan co‘ng 
nutq apparati charchaydi, shundan so‘ng 1 soat tovush dam olishi kerak. Tajribali, ko‘p 
yillar ishlagan o‘qituvchi 2-3 soatda charchaydi va 2 soat dam olishi kerak. YUqori 

---

203 
nafas yo‘llari, asab tizimlari, ovqatlanish rejimiga e’tibor berish kerak.
Diksiya