M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

10. l-rasm .
Materiallarga bd‘lgan har xil turdagi
ehtiyojlarning o ‘zaro ta’siri.
Misol.
M a te ria lla r jo y la sh ish in in g b itta n u q ta sid a ham
birlamchi, ham ikkilamchi ehtiyojlar o ‘rinli bo ‘lsin. Bu holatda
171

---

ham m a h su lo t ishlab c h iq a rish d a q o ‘lla n ila d ig a n d e ta lla r 
(ikkilam chi ehtiyoj), ham kelib tushadigan yig'uv birliklari 
(birlamchi ehtiyoj) to ‘g‘risida gap ketmoqda.
10. 1-jadval
Ehtiyot qismlarga boigan brutto va netto
ehtiyojlarning hisobi (dona)
Ko‘rsatkichlar
Ko‘rsatkichlarning davr bo‘yicha o ‘zgarishi
Jami
1
2
3
4
5
6
Ehtiyot qismlarga 
b o ig a n ehtiyoj
80
40
40
30
40
40
270
Ikkilam chi ehtiyoj
160
120
180
90
120
160
850
Brutto ehtiyoj
240
160
220
120
160
200
1100
Mavjud zaxiralar
450
210
50
0
0
0
450
N etto ehtiyoj
-
-
170
120
160
200
650
10.1-jadvaldan ko‘rinib turibdiki, brutto ehtiyoj birlamchi va 
ikkilamchi ehtiyojlardan kelib chiqqan holda aniqianadi. Om borda 
450 d o n a m a te ria l m av ju d . N e tto e h tiy o j 650 d o n a d a n
(1100—450) iborat. M a’lum m uddatda netto ehtiyojni aniqlash 
u c h u n om bordagi zaxiralar, uni qoniqtirishga zaru r b o ig a n
zaxiralar hajmi ayirib tashlanadi. Shunday qilib davrlar bo'yicha 
quyidagi natijalar kuzatiladi: birinchi davr — netto ehtiyoj mavjud 
emas, chunki ombordagi zaxiralar brutto ehtiyojdan oshib ketgan; 
ikk in ch i davr — n e tto ehtiyoj m avjud em as, davr boshiga 
ombordagi zaxiralar 210 donadan iborat (450-240); uchinchi davr
— mavjud zaxiralar 50 do n ad an (210—260) va n etto ehtiyoj 
170 donadan (220—50) iborat.