M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

Fiziologik  holat.  O‘tkir  davrda  bemorga  qat’iy  yotoq  tartibi 
tayinlangani  sababli,  hamshira  unga  hojat  chiqarishda  yordam 
berishi  lozim.  Dastlabki  kunlari  bemor  fiziologik  hojatni  yotgan 
o‘rnida  amalga  oshiradi.  Hamshira  fiziologik  hojatda  yordam 
berishda minimal harakatlanishni ta’minlaydi.
Og‘riqni  yo‘qotish  maqsadida  qo‘llanilgan  morfin  gidroxlorid 
ichak  peristaltikasiga  ta’sir  ko‘rsatib,  qabziyatga  moyillikni 
keltirib chig‘arishi mumkin.
Davolash  maqsadida  buyurilgan  tinch  holat  va  harakatsizlik 
qabziyatga  olib  kelishi  mumkin.  Defekatsiya  vaqtida  odam 
kuchanganda  ko‘krak  ichi  bosimi  ko‘tariladi  va  ushbu  holat 
tomirdan qon oqishi hajmini ma’lum bir vaqtga o‘zgartirib, yurak 
ishlashi  hajmini  oshiradi.  Shu  sababli  najas  o‘tishini  nazorat 
qilish muhimdir.
Najasni  yumshashtirish  uchun  mo‘ljallangan  preparatlar 
yordamida  defekatsiya  vaqtida  kuchanishni  yengillashtirishga 
harakat  qilish  lozim.  Yurakka  ortiqcha  og‘irlik  tushmasligi  va 
bemor  kuchanmasdan  hojat  chiqarishi  uchun  muvofiq  bo‘lgan 
usullarni tanlashi kerak.
Bemorda  ertalabki  yuvinish-taranishni  amalga  oshirish 
vaqtida  bemorning  ahvolini  hisobga  olgan  holda  yordam 
ko‘rsatish  kerak.  Badanning  gigiyenik  muolajalari  ham 
zaruriyatga  ko‘ra  badanning  alohida  qismlarini  artishdan  butun 
badanni ishqalab artishgacha bajariladi.
Bemorning  choyshabi  yamoqsiz  va  choksiz  yostiq  jildlari 
bog‘ichsiz  va  tugmalarsiz  bo‘lishi  kerak.  Bemorning  qaddini 
baland qilib yotqizish kerak bo‘lganda karavotning bosh tomonini 
ko‘tarib qo‘yiladi. Pastga surilib ketmasligi uchun oyoqlariga tirgak 

---

251
qo‘yiladi.  Og‘ir  bemorlar  funksional  karavotlarga  yotqiziladi. 
Bunday  karavotda  yotgan  bemorlarni  urintirmasdan  ularga  qulay 
bo‘lgan sharoitni yaratish mumkun. Kasallik odam organizmining 
barcha  a’zolari  va  sistemalari  faoliyatini  izdan  chiqaradi.  Kasal 
organizm  teriga  nisbatan  ortiqcha  talablar  qo‘yadi,  shunga  ko‘ra 
bemor ozodalikka rioya qilishning ahamiyati ortadi.
Yuz  va  bo‘yinni  har  kuni  yuvib  turish  lozim.  Agar  bemorga 
turish mumkun bo‘lmasa, u holda hamshira uni bulutcha (gubka) 
vositasida ko‘zadan suv quyib yuvintiradi. Qo‘lni har kuni va har 
gal  ovqatlanishdan  oldin,  hojatxonaga  borgandan  keyin  yuvish 
lozim.